Skip to main content

рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдпोрдЬрдиा 2025: рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा।

рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХा рдПрдХ рд╕рдоूрд╣, рдЬो рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै, рдПрдХ рд╕рднाрдЧाрд░ рдоें рдмैрдаा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рд╕рднी рдорд╣िрд▓ाрдПँ рдЕрдкрдиे рд╣ाрдеों рд╕े рдкेрдЯ рдХो рд╕рд╣ाрд░ा рджे рд░рд╣ी рд╣ैं рдФрд░ рдПрдХ рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдоें рд╣ैं।
рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा
рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдФрд░ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ें  рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рдпोрдЬрдиाрдПँ рдЪрд▓ाрддी рд╣ैं। рдЗрдирдоें рд╕े рдХुрдЫ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдпोрдЬрдиाрдПँ рд╣ैं, рдЬिрдирдХा рд▓ाрдн рд╕рднी рдкाрдд्рд░ рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдиीрдЪे рдк्рд░рдоुрдЦ рдпोрдЬрдиाрдУं рдФрд░ рдЙрдирдХे рд▓ाрднों рдХी рд╕ूрдЪी рджी рдЧрдИ рд╣ै:

1. рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдоाрддृ рд╡ंрджрдиा рдпोрдЬрдиा (PMMVY)

➤ рдкрд╣рд▓ी рдЬीрд╡िрдд рд╕ंрддाрди рдпा рджूрд╕рд░ी рд╕ंрддाрди (рдпрджि рдмेрдЯी рд╣ै) рдкрд░

рд▓ाрдн:

  • ₹5,000 рдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा (рддीрди рдХिрд╕्рддों рдоें)

  • рдХिрд╢्рддें:

    1. ₹1,000 – рдЧрд░्рднाрд╡рд╕्рдеा рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдкрд░

    2. ₹2,000 – 6 рдоाрд╣ рдХे рдмाрдж рдПрдХ рдПрдПрдирд╕ी (ANC) рдХे рдмाрдж

    3. ₹2,000 – рдк्рд░рд╕рд╡ рдХे рдмाрдж рдЯीрдХाрдХрд░рдг рдХे рд╕ाрде

  • рдЖрд╡ेрджрди: pmmvy.wcd.gov.in рдпा рдирдЬрджीрдХी рдЖंрдЧрдирд╡ाрдб़ी рдХेंрдж्рд░ / рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХेंрдж्рд░ рдкрд░ рдлॉрд░्рдо рднрд░ें।


2. рдЬрдирдиी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдпोрдЬрдиा (JSY)

➤ рдЧрд░ीрдм, BPL, SC/ST рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рд▓िрдП

рд▓ाрдн:

  • ₹1,400 рддрдХ рдХी рд░ाрд╢ि рд╕ंрд╕्рдеाрдЧрдд рдк्рд░рд╕рд╡ (рд╕рд░рдХाрд░ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें) рдкрд░

  • ASHA рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें рднрд░्рддी рдФрд░ рджेрдЦрд░ेрдЦ

  • рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдЕрдзिрдХ рд▓ाрдн, рд╢рд╣рд░ी рдоें рдеोрдб़ा рдХрдо

рдЖрд╡ेрджрди:

  • рд╕рд░рдХाрд░ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓, рдк्рд░ाрдердоिрдХ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХेंрдж्рд░ (PHC), CHC рдпा рдЖंрдЧрдирд╡ाрдб़ी рдХेंрдж्рд░ рдоें рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХрд░ाрдПँ।

  • рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें рдк्рд░рд╕рд╡ рдХे рдмाрдж рд▓ाрдн рд╕ीрдзे рдмैंрдХ рдЦाрддे рдоें рдоिрд▓рддा рд╣ै।


3. рд╕ुрдХрди्рдпा рд╕рдоृрдж्рдзि рдпोрдЬрдиा (SSY)

➤ рдмेрдЯी рдХे рдЬрди्рдо рдкрд░ рдоाрддा-рдкिрддा рдХे рд▓िрдП

рд▓ाрдн:

  • рдмेрдЯी рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдЦाрддा рдЦोрд▓ें (10 рд╡рд░्рд╖ рддрдХ)

  • ₹250–₹1.5 рд▓ाрдЦ рдк्рд░рддि рд╡рд░्рд╖ рдЬрдоा

  • 7.6%+ рдм्рдпाрдЬ рдФрд░ рдЯैрдХ्рд╕ рдл्рд░ी рд░ाрд╢ि

  • 18 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдЖंрд╢िрдХ рдиिрдХाрд╕ी, 21 рдоें рдкूрд░ी рдиिрдХाрд╕ी

рдЖрд╡ेрджрди:

  • рдкोрд╕्рдЯ рдСрдлिрд╕ рдпा рдмैंрдХ (SBI, PNB, рдЖрджि) рдоें рдЦाрддा рдЦोрд▓ें

  • рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдгрдкрдд्рд░, рдЖрдзाрд░, рдкाрд╕рдмुрдХ рдЬрд░ूрд░ी


4. рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдоाрддृрдд्рд╡ рд╕рд╣ाрдпрддा рдпोрдЬрдиाрдПँ (рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрд░)

рдХुрдЫ рдЙрджाрд╣рд░рдг:

➤ рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢ – рд▓ाрдбрд▓ी рд▓рдХ्рд╖्рдоी рдпोрдЬрдиा, рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдоाрддृрдд्рд╡ рд╕рд╣ाрдпрддा рдпोрдЬрдиा

  • ₹4,000-6,000 рддрдХ рдХी рд░ाрд╢ि

  • рдЧрд░ीрдмी рд░ेрдЦा рд╕े рдиीрдЪे (BPL), рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддि/рдЬрдирдЬाрддि рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рд▓ाрдн

➤ рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ – рдиंрджिрдиी рдпोрдЬрдиा

  • рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ा рдХो рдкोрд╖рдг рд╕рд╣ाрдпрддा рдХे рд░ूрдк рдоें рдирдХрдж рд╡ рд░ाрд╢рди

➤ рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди – рднाрдоाрд╢ाрд╣ рдпोрдЬрдиा

  • рд╕ंрд╕्рдеाрдЧрдд рдк्рд░рд╕рд╡ рдкрд░ рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рд░ाрд╢ि ₹2,500 рддрдХ

ЁЯСЙ рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ рдпा рдиिрдХрдЯрддрдо рдЖंрдЧрдирд╡ाрдб़ी рдХेंрдж्рд░ / рдЬिрд▓ा рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рд▓ें


✅ рдХौрди рдкाрдд्рд░ рд╣ोрддा рд╣ै?

  • рднाрд░рддीрдп рдиाрдЧрд░िрдХ

  • рдкрд╣рд▓ी рдпा рджूрд╕рд░ी рдЬीрд╡िрдд рд╕ंрддाрди рдХे рд▓िрдП

  • рдЖрдпु ≥ 18 рд╡рд░्рд╖

  • рдЖрдзाрд░ рдФрд░ рдмैंрдХ рдЦाрддा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп

  • рдЧрд░्рднाрд╡рд╕्рдеा рдХी рд╕्рдеिрддि рд╕рд░рдХाрд░ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓/ANM рд╕े рдк्рд░рдоाрдгिрдд


 рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़:

  • рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб (рдорд╣िрд▓ा рдХा)

  • MCP рдХाрд░्рдб (рдорджрд░ рдПंрдб рдЪाрдЗрд▓्рдб рдк्рд░ोрдЯेрдХ्рд╢рди рдХाрд░्рдб)

  • рдЧрд░्рднाрд╡рд╕्рдеा рдк्рд░рдоाрдг (ANM / рдбॉрдХ्рдЯрд░ рд╕े)

  • рдмैंрдХ рдкाрд╕рдмुрдХ / рдЦाрддा рд╡िрд╡рд░рдг

  • рдкрддि рдХा рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ (рдХुрдЫ рдпोрдЬрдиाрдУं рдоें рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ)

  • рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рд╕ाрдЗрдЬ рдлोрдЯो


ЁЯУЮ рд╕рд╣ाрдпрддा рдХे рд▓िрдП:

  • PMMVY рд╣ेрд▓्рдкрд▓ाрдЗрди: 011-23382393

  • рдЖंрдЧрдирд╡ाрдб़ी / ASHA рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рд╕े рд╕ंрдкрд░्рдХ рдХрд░ें

  • https://pmmvy.wcd.gov.in




FAQ (Frequently Asked Questions)

Q1. рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдпोрдЬрдиा рдХ्рдпा рд╣ै?
ЁЯСЙ рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рдЧрд░्рднрд╡рддी рдФрд░ рд╕्рддрдирдкाрди рдХрд░ाрдиे рд╡ाрд▓ी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ुрдзाрд░ рдХे рд▓िрдП рд╡िрдд्рддीрдп рдорджрдж рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддी рд╣ै।

Q2. рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХा рд▓ाрдн рдХौрди рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै?
ЁЯСЙ 19 рд╡рд░्рд╖ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЖрдпु рдХी рдорд╣िрд▓ाрдПं рдЬो рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдЧрд░्рднрд╡рддी рд╣ैं рдФрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рдкाрдд्рд░рддा рд╢рд░्рддें рдкूрд░ी рдХрд░рддी рд╣ैं।

Q3. рдХिрддрдиी рд░ाрд╢ि рдоिрд▓рддी рд╣ै?
ЁЯСЙ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдоाрддृ рд╡ंрджрдиा рдпोрдЬрдиा (PMMVY) рдХे рддрд╣рдд ₹5000 рддрдХ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХिрд╕्рддों рдоें рджी рдЬाрддी рд╣ै।

Q4. рдЖрд╡ेрджрди рдХैрд╕े рдХрд░ें?
ЁЯСЙ рдорд╣िрд▓ाрдПं рдирдЬрджीрдХी рдЖंрдЧрдирд╡ाрдб़ी рдХेंрдж्рд░, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХेंрдж्рд░ рдпा pmmvy.gov.in рдкोрд░्рдЯрд▓ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ैं।

Q5. рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рд╕े рдХ्рдпा рд▓ाрдн рд╣ोрддा рд╣ै?
ЁЯСЙ рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ा рдФрд░ рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдкोрд╖рдг рд╕्рддрд░ рдоें рд╕ुрдзाрд░, рдк्рд░рд╕рд╡ рдкूрд░्рд╡ рджेрдЦрднाрд▓ рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा।

Comments

Popular posts from this blog

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं: рдЖрд╕ाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

рдЕрдм рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиा рд╣ुрдЖ рдЖрд╕ाрди!  рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं – рддो рдпрд╣ рдЧाрдЗрдб рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд╣ै।  рднाрдЧ 1: рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Birth Certificate)  рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░? рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдПрдбрдоिрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП  рдХрдм рдмрдирд╡ाрдПं? рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे 21 рджिрди рдХे рднीрддрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиा рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рджेрд░ рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЕрдлिрдбेрд╡िрдЯ рдФрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдЕрдк्рд░ूрд╡рд▓ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़: рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдиाрдо (рдЕрдЧрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ो) рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди (Aadhaar, рд╡ोрдЯрд░ ID) рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдоिрд▓ा рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (рдпрджि рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ) рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Electricity Bill, Ration Card рдЖрджि) ...