Skip to main content

рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдЛрдг рдпोрдЬрдиा – ₹5 рд▓ाрдЦ рддрдХ рдХा рдЖрд╕ाрди рд▓ोрди рд╕рд╣рдпोрдЧ | Progress India

рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╕рдоुрджाрдп рдХे рд▓ोрдЧ рдПрдХрдд्рд░िрдд, рдЬिрд╕рдоें рд╡िрднिрди्рди рдЖрдпु рд╡рд░्рдЧ рдХे рдкुрд░ुрд╖ рд░ंрдЧ-рдмिрд░ंрдЧी рдкोрд╢ाрдХों рдоें рджिрдЦाрдИ рджे рд░рд╣े рд╣ैं, рдкृрд╖्рдарднूрдоि рдоें рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдШрд░ों рдХी рдЭрд▓рдХ।
рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдЛрдг рдпोрдЬрдиा

рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдЛрдг рдпोрдЬрдиा – рдмिрд╣ाрд░ рд╕рд░рдХाрд░


1. рдпोрдЬрдиा рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдФрд░ рдоूрд▓ рдЬाрдирдХाрд░ी

  • рд▓рдХ्рд╖्рдп: рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╕рдоुрджाрдп (рдоुрд╕्рд▓िрдо, рд╕िрдЦ, рдИрд╕ाрдИ, рдмुрдж्рдзिрд╕्рдЯ, рдЬैрди, рдкाрд░рд╕ी) рдХे рдпुрд╡ाрдУं рдХो рд╕्рд╡рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдпा рд╕्рдЯाрд░्рдЯрдЕрдк рд╣ेрддु ₹5 рд▓ाрдЦ рддрдХ рдХा рдЛрдг рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा।

  • рдм्рдпाрдЬ рджрд░: рд╕рд╣рдпोрдЧी—рд╕ाрдзाрд░рдг рдм्рдпाрдЬ рджрд░ 5% рд╡ाрд░्рд╖िрдХ;

  • рд░ीрдкेрдоेंрдЯ рдЕрд╡рдзि: рдЛрдг рдЪुрдХाрдиे рд╣ेрддु 20 рдд्рд░ैрдоाрд╕िрдХ рдХिрд╕्рддें;

  • рдоोрд░рдЯोрд░िрдпрдо рдЕрд╡рдзि: рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдоें 3 рдорд╣ीрдиे рдХा рдоोрд╣рд▓рдд рдЕрд╡рдзि (moratorium period) 

  • рдм्рдпाрдЬ рдоें рдЫूрдЯ: рд╕рдордп рд╕े рднुрдЧрддाрди рдкрд░ 0.5% рдм्рдпाрдЬ рдоें рдЫूрдЯ

  • DBT рд╕ुрд╡िрдзा: рдЛрдг рд░ाрд╢ि рд╕ीрдзे рд▓ाрднाрд░्рдеी рдХे рдмैंрдХ рдЦाрддे рдоें рдЯ्рд░ांрд╕рдлрд░ рд╣ोрддी рд╣ै।

  • рдЖрд░ंрдн рд╡рд░्рд╖: рдпोрдЬрдиा рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд 2012 рдоें рд╣ुрдИ рдеी।


2. рдкाрдд्рд░рддा—рдХ्рдпा рдЖрдк рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं?

  • рдиाрдЧрд░िрдХрддा: рдмिрд╣ाрд░ рдХा рд╕्рдеाрдпी рдиिрд╡ाрд╕ी рд╣ोрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп।

  • рдЖрдпु рд╕ीрдоा: рди्рдпूрдирддрдо 18 рд╡рд░्рд╖ рд╕े рдЕрдзिрдХрддрдо 50 рд╡рд░्рд╖ рддрдХ। state.bihar.gov.in

  • рдЖрдп рд╕ीрдоा: рдЖрд╡ेрджрдХ рдХा рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рдЖрдп ₹4 рд▓ाрдЦ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।

  • рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд्рдд рди рд╣ों: рд▓ाрднाрд░्рдеी рдХिрд╕ी рд╕рд░рдХाрд░ी рдпा рдЕрд░्рдз-рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрдж рдкрд░ рдХाрд░्рдпрд░рдд рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।

  • рдзाрд░्рдоिрдХ рд╡рд░्рдЧ: рдХेрд╡рд▓ рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╡рд░्рдЧ—рдоुрд╕्рд▓िрдо, рд╕िрдЦ, рдИрд╕ाрдИ, рдмुрдж्рдзिрд╕्рдЯ, рдЬैрди, рдкाрд░рд╕ी рдкाрдд्рд░।


3. рдПрдХ्рд╢рди-рдк्рд▓ाрди: рдЖрд╡ेрджрди рдХैрд╕े рдХрд░ें (рдЯाрд╕्рдХ-рд▓िрд╕्рдЯ)

рдЪрд░рдг рдХाрд░्рд░рд╡ाрдИ
1⃣ рдкाрдд्рд░рддा рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░ें – рдЖрдпु, рдиिрд╡ाрд╕, рдЖрдп рд╕ीрдоाрдПं, рдФрд░ рдзрд░्рдо рдЖрдзाрд░िрдд рдкाрдд्рд░рддा рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдХрд░ें।
2⃣ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рддैрдпाрд░ рд░рдЦें – рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб, рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг, рдЖрдп рдк्рд░рдоाрдг, рдЙрдо्рд░ рдк्рд░рдоाрдг, рдЬाрддि/рдзрд░्рдо рдк्рд░рдоाрдг, рдмैंрдХ рдЦाрддा рд╡िрд╡рд░рдг।
3⃣ рдЖрд╡ेрджрди рд╢ुрд░ू рдХрд░ें
• рдСрдлрд▓ाрдЗрди: рдирдЬрджीрдХी рдмैंрдХ рд╢ाрдЦा рдпा рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рдХрд▓्рдпाрдг рд╡िрднाрдЧ рдоें рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░ें।
• рдСрдирд▓ाрдЗрди: BSMFC рдпा рд╕ंрдмंрдзिрдд рдкोрд░्рдЯрд▓ों рд╕े рдлॉрд░्рдо рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░ें।
4⃣ рдлॉрд░्рдо рднрд░ें рдФрд░ рдЬрдоा рдХрд░ें, рд╕рднी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд░ूрдк рд╕े рд╕ंрд▓рдЧ्рди рдХрд░ें।
5⃣ рд▓ोрди рд╕ंрдмंрдзी рдЧाрд░ंрдЯी рджेрдЦें – рдЛрдг ₹1 рд▓ाрдЦ рддрдХ рд╕्рд╡рдпं рдЧाрд░ंрдЯी рдпा рдХिрд░ाрдпाрдзाрд░рдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдХे рдЬрд░िрдП;
₹1 рд▓ाрдЦ рд╕े рдЕрдзिрдХ: рд╕рд░рдХाрд░ी/рдмैंрдХрдХрд░्рдоी рдЖрджि рдХी рдЧाрд░ंрдЯी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ।
6⃣ рд▓ोрди рд╕्рд╡ीрдХृрддि рдкрд░ DBT – рд░ाрд╢ि рд╕ीрдзे рдмैंрдХ рдЦाрддे рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें।
7⃣ рдЛрдг рдЪुрдХौрддी рдХी рдпोрдЬрдиा рдмрдиाрдПं – 20 рддिрдоाрд╣ीрдХ рдХिрд╕्рддों рдоें рд╕рдордп рдкрд░ рднुрдЧрддाрди рдХрд░ें; рдм्рдпाрдЬ рдоें рдЫूрдЯ рдкाрдПं।
8⃣ рд╡िрд▓ंрдм рдпा рдоुрдж्рджे рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдЙрдкाрдп рдХрд░ें – рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рд╕े рд╕ंрдкрд░्рдХ рдпा рд╢िрдХाрдпрдд рджрд░्рдЬ рдХрд░ें।

4. рд▓ाрдн рдФрд░ рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ рдк्рд░рднाрд╡

  • рд╕्рд╡рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдХा рдЕрд╡рд╕рд░: рдЖрд░्рдеिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдмрдирдиे рдоें рдорджрдж; рд╕्рдЯाрд░्рдЯрдЕрдк рдпा рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рд╣ेрддु рд╡िрдд्рддीрдп рд╕рд╣ाрдпрддा।

  • рд╕рдоाрди рдЕрд╡рд╕рд░: рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рдпुрд╡ाрдУं рдХो рдЬीрдиे, рдХрдоाрдиे рдФрд░ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХी рд╢рдХ्рддि।

  • рдкाрд░рджрд░्рд╢िрддा: рдм्рдпाрдЬ рджрд░ рд╕्рдкрд╖्рдЯ, рдЫूрдЯ рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рдХ, рдФрд░ DBT рднुрдЧрддाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд।

  • рд╕рдоाрдЬ рд╕ेрд╡ा рдк्рд░рднाрд╡: рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕рдоाрдирддा рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдмाрдж рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдоें рд╕рдоाрд╡ेрд╢िрддा рдХो рдмрдв़ाрд╡ा।

  • рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рд╣ाрдпрддा: рд╡рд░्рд╖ 2025 рдоें рдпुрд╡ा рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдФрд░ рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдпोрдЬрдиाрдУं рдХी рдпाрддाрдпाрдд рдоें рд╡ृрдж्рдзि рд╣ुрдИ рд╣ै—10 рд▓ाрдЦ рддрдХ рдм्рдпाрдЬ-рдоुрдХ्рдд рдЛрдг рднी рд╢ुрд░ू рдХिрдП рдЧрдП। 


5. —рдХ्рдпों рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै?

рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдЛрдг рдпोрдЬрдиा рдХेрд╡рд▓ рдЛрдг рдирд╣ीं—рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рдЖрдд्рдо-рд╕рдо्рдоाрди, рд╕ंрдХрд▓्рдк рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд╣ै। рдпрджि рдЖрдк рдпा рдЖрдкрдХे рдкрд░िрдЪिрдд рдЗрди рдкाрдд्рд░рддाрдУं рдоें рдЖрддे рд╣ैं, рддो рджेрд░ рди рдХрд░ें—рдЕрдкрдиे рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рддैрдпाрд░ рдХрд░ें, рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░ें рдФрд░ рдЕрдкрдиे рд╕рдкрдиे рдХी рдУрд░ рдкрд╣рд▓ा рдХрджрдо рдмрдв़ाрдПं।

рдмिрд╣ाрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдпोрдЬрдиाрдПँ – рдЫाрдд्рд░рд╡ृрдд्рддि, рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдХाрд░्рдб, рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рд╡ рдХौрд╢рд▓ рд╡िрдХाрд╕ | Progress India

рдмिрд╣ाрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╕рднी рдк्рд░рдоुрдЦ рдпोрдЬрдиाрдУं рдХी рд╕ूрдЪी – рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдкूрд░ी рдЬाрдирдХाрд░ी | Progress India

HIV рдФрд░ TB рд╕े рдкीрдб़िрдд рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдПँ | рдкेंрд╢рди, рдкोрд╖рдг рд╡ рдоुрдл्рдд рдЗрд▓ाрдЬ

FAQ (рдЕрдХ्рд╕рд░ рдкूрдЫे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рд╡ाрд▓)

Q1. рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдЛрдг рдпोрдЬрдиा рдХ्рдпा рд╣ै?
рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╕рдоुрджाрдп рдХे рдпुрд╡ाрдУं рдХो ₹5 рд▓ाрдЦ рддрдХ рдХा рдЖрд╕ाрди рд▓ोрди рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддी рд╣ै, рддाрдХि рд╡े рд╕्рд╡рд░ोрдЬрдЧाрд░ рд╢ुрд░ू рдХрд░ рд╕рдХें।

Q2. рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХा рд▓ाрдн рдХौрди рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै?
рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдиिрд╡ाрд╕ी, рдЬिрдирдХी рдЖрдпु 18–50 рд╡рд░्рд╖ рдХे рдмीрдЪ рд╣ै рдФрд░ рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рдЖрдп ₹4 рд▓ाрдЦ рд╕े рдХрдо рд╣ै।

Q3. рдЕрдзिрдХрддрдо рдХिрддрдиी рд░ाрд╢ि рдХा рд▓ोрди рдоिрд▓рддा рд╣ै?
рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд рдЕрдзिрдХрддрдо ₹5 рд▓ाрдЦ рдХा рд▓ोрди рдоिрд▓ рд╕рдХрддा рд╣ै।

Q4. рд▓ोрди рдЪुрдХाрдиे рдХी рдЕрд╡рдзि рдХिрддрдиी рд╣ै?
рд▓ाрднाрд░्рдеी рдХो 20 рддिрдоाрд╣ी рдХिрд╕्рддों рдоें рдЛрдг рдЪुрдХाрдиा рд╣ोрддा рд╣ै।

Q5. рдХ्рдпा рд▓ोрди рдкрд░ рдм्рдпाрдЬ рдоें рдЫूрдЯ рднी рдоिрд▓рддी рд╣ै?
рд╣ाँ, рд╕рдордп рдкрд░ рднुрдЧрддाрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд▓ाрднाрд░्рдеिрдпों рдХो рдм्рдпाрдЬ рджрд░ рдоें 0.5% рдХी рдЫूрдЯ рдоिрд▓рддी рд╣ै।

Comments

Popular posts from this blog

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं: рдЖрд╕ाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

рдЕрдм рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиा рд╣ुрдЖ рдЖрд╕ाрди!  рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं – рддो рдпрд╣ рдЧाрдЗрдб рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд╣ै।  рднाрдЧ 1: рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Birth Certificate)  рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░? рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдПрдбрдоिрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП  рдХрдм рдмрдирд╡ाрдПं? рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे 21 рджिрди рдХे рднीрддрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиा рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рджेрд░ рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЕрдлिрдбेрд╡िрдЯ рдФрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдЕрдк्рд░ूрд╡рд▓ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़: рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдиाрдо (рдЕрдЧрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ो) рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди (Aadhaar, рд╡ोрдЯрд░ ID) рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдоिрд▓ा рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (рдпрджि рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ) рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Electricity Bill, Ration Card рдЖрджि) ...