Skip to main content

UP рдоें рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдиि:рд╢ुрд▓्рдХ рдЬांрдЪ, рдЕрд▓्рдЯ्рд░ाрд╕ाрдЙंрдб рд╡ рдЗрд▓ाрдЬ

рдПрдХ рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ा рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдЗрд▓ाрдХे рдоें рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рд▓ाрд▓ рдФрд░ рд╕ुрдирд╣рд░े рд░ंрдЧ рдХी рд╕ाрдб़ी рдкрд╣рдиे рд╣ुрдП рдЦрдб़ी рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рдкीрдЫे рдзुंрдзрд▓ा рдкेрдб़ рдФрд░ рдоिрдЯ्рдЯी рдХा рдШрд░ рджिрдЦाрдИ рджे рд░рд╣ा рд╣ै।
рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдПं

рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢, реЩाрд╕рдХрд░ рдиोрдПрдбा рд╕рд╣िрдд рдХрдИ рдЬिрд▓ों рдоें, рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдиि:рд╢ुрд▓्рдХ рдЗрд▓ाрдЬ—рдЬांрдЪ, рдЕрд▓्рдЯ्рд░ाрд╕ाрдЙंрдб, рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рдСрдкрд░ेрд╢рди рдЬैрд╕ी рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ—рд╕рд░рдХाрд░ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ों рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдХुрдЫ рдиिрдЬी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ों рдоें рднी рдк्рд░рджाрди рдХी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ैं। рдпрд╣ाँ рдоुрдЦ्рдп рдкрд╣рд▓ुрдУं рдХा рд╕ाрд░ांрд╢ рд╣ै:

рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдоाрддृрдд्рд╡ рдЕрднिрдпाрди (PMSMA)

  • рд╣рд░ рдорд╣ीрдиे рдХी 9 рддाрд░ीрдЦ рдХो рд╕рднी рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдиि:рд╢ुрд▓्рдХ рдЬांрдЪ, рдЕрд▓्рдЯ्рд░ाрд╕ाрдЙंрдб, рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рдбाрдпрдЧ्рдиोрд╕्рдЯिрдХ्рд╕ рд╕рд░рдХाрд░ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ों рдпा рдЪुрдиे рдЧрдП рдиिрдЬी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ों рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ोрддे рд╣ैं ।

  • рд╡рди-рд╕्рдЯॉрдк рд╕рдоाрдзाрди рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдЪ्рдЪ рдЬोрдЦिрдо рд╡ाрд▓े рдЧрд░्рднрдзाрд░рдг рдХी рд╕рдордп рдкрд░ рдкрд╣рдЪाрди рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै।


рдиोрдПрдбा рдоें рдиिрдЬी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ

  • рдиोрдПрдбा рдоें рдЕрдм рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рдХेрд╡рд▓ рд╕рд░рдХाрд░ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рддрдХ рд╕ीрдоिрдд рдирд╣ीं — рдЪрдпрдиिрдд рдиिрдЬी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ों рдоें рднी рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рд╣рд░ рдорд╣ीрдиे 9 рддाрд░ीрдЦ рдХो рдбॉрдХ्рдЯрд░ рд╕े рдоुрдл्рдд рдЬांрдЪ рдХी рд╕ेрд╡ा рдоिрд▓ेрдЧी ।

  • рдЕрдЧрд░ 9 рддाрд░ीрдЦ рдЕрд╡рдХाрд╢ (рд░рд╡िрд╡ाрд░/рдд्рдпोрд╣ाрд░) рд╣ो, рддो рдЕрдЧрд▓ी рдХाрд░्рдпрджिрд╡рд╕ рдкрд░ рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рдЬाрд░ी рд░рд╣ेрдЧी।


рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдкрд╣рд▓

  • Firozabad рдоें рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХे CHC/PHC рдоें рдиिрдЬी рд╕рд░्рдЬрди рддैрдиाрдд рдХрд░ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдЗрд▓ाрдЬ (рд╕рд░्рдЬрд░ी рд╕рд╣िрдд) рдоुреЮ्рдд рдХрд░ाрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рдиि:рд╢ुрд▓्рдХ рдЕрд▓्рдЯ्рд░ाрд╕ाрдЙंрдб рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рднी рдХी рдЧрдИ рд╣ै।

  • Gautam Buddh Nagar (рдиोрдПрдбा) рдоें рд╕рд░рдХाрд░ी рдХेंрдж्рд░ों рдкрд░ рдЕрд▓्рдЯ्рд░ाрд╕ाрдЙंрдб рд╕ुрд╡िрдзा рдирд╣ीं рд╣ोрдиे рдкрд░ рдИ‑рд╡ाрдЙрдЪрд░ рдХ्рдпूрдЖрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдк्рд░рдгाрд▓ी рд╕े рдиिрдЬी рд╕ेंрдЯрд░ рдкрд░ рдоुрдл्рдд рдЕрд▓्рдЯ्рд░ाрд╕ाрдЙंрдб рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै — рдХीрдордд рд╕рд░рдХाрд░ рддीрд╕-рдЫрд╣ рд╕ौ рд░ुрдкрдпे рдХी рд╡ाрдЙрдЪрд░ рд░ाрд╢ि рдиिрдЬी рд╕ेंрдЯрд░ рдХो рджेрдЧी ।


рдЕрди्рдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдпोрдЬрдиाрдПँ рдЬो рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рд▓ाрдн рдкрд╣ुंрдЪाрддी рд╣ैं

  • Janani Suraksha Yojana (JSY): BPL рдФрд░ рдЕрди्рдп рдкाрдд्рд░ рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें рдбिрд▓ीрд╡рд░ी рдкрд░ ₹700–₹1,400 рддрдХ рдирдХрдж рд╕рд╣ाрдпрддा; рддрдеा JSY рдХे рддрд╣рдд рдл्рд░ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ीрди рдбिрд▓ीрд╡рд░ी рдХी рд╕ुрд╡िрдзा।

  • Janani Shishu Suraksha Karyakram (JSSK): рдЧрд░्рднрд╡рддी рдФрд░ рдирд╡рдЬाрдд рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдл्рд░ी рдб्рд░рдЧ्рд╕, рдбाрдпрдЧ्рдиोрд╕्рдЯिрдХ्рд╕, рдм्рд▓рдб, рдбाрдЗрдЯ, рдФрд░ рдЯ्рд░ांрд╕рдкोрд░्рдЯ (рд╣ोрдо‑рд╕े‑рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдФрд░ рд░िрдлрд░рд▓ рд╕рд╣िрдд) рдЬैрд╕ी рд╕ुрд╡िрдзा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै।

  • 102 рдПрдо्рдмुрд▓ेंрд╕ рд╕ेрд╡ा: рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдФрд░ рдирд╡рдЬाрдд рд╢िрд╢ुрдУं рдХो рдл्рд░ी рдЯ्рд░ांрд╕рдкोрд░्рдЯ 24×7 рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै ।


рдХ्рдпा рдХрд░ें рдФрд░ рдХैрд╕े рд▓ाрдн рдЙрдаाрдПं?

рдХрджрдо рд╕ुрдЭाрд╡
1️⃣ рд╣рд░ рдорд╣ीрдиे рдХी 9 рддाрд░ीрдЦ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХेंрдж्рд░ рдпा рдЖंрдЧрдирд╡ाрдб़ी/ASHA рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рд╕े рд╕ंрдкрд░्рдХ рдХрд░ें।
2️⃣ JSY/JSSK рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдкाрдд्рд░рддा рдкूрдЫें рдФрд░ рд▓ाрднिрдд рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдЬैрд╕े рдирдХрдж, рдб्рд░рдЧ्рд╕, рдбाрдпрдЧ्рдиॉрд╕्рдЯिрдХ्рд╕, рдЯ्рд░ांрд╕рдкोрд░्рдЯ рдЖрджि рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░ें।
3️⃣ рдпрджि рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдиा рд╣ो, рддो рдИ‑рд╡ाрдЙрдЪрд░ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдиिрдХрдЯрддрдо рдиिрдЬी рд╕ेंрдЯрд░ рдкрд░ рдЕрд▓्рдЯ्рд░ाрд╕ाрдЙंрдб рдЖрджि рдХрд░рд╡ा рд╕рдХрддे рд╣ैं।
4️⃣ рдЖрдкाрдд рд╕्рдеिрддि рдоें 102 рдПрдо्рдмुрд▓ेंрд╕ рд╕ेрд╡ा рдХॉрд▓ рдХрд░ें — рдпрд╣ рдл्рд░ी рдФрд░ рддेрдЬ़ рд╣ै।
5️⃣ рдХिрд╕ी рд╕рдорд╕्рдпा/рд╢िрдХाрдпрдд рдХे рд▓िрдП рд╕ीрдзे CHC/PHC рд╕ुрдкрд░िंрдЯेंрдбेंрдЯ, рдм्рд▓ॉрдХ рдбाрдХ्рдЯрд░, рдпा рдбीрдПрдо рд╣ेрд▓्рде рдСрдлिрд╕ рд╕े рд╕ंрдкрд░्рдХ рдХрд░ें। рдЕрдХ्рд╕рд░ рдЬिрд▓े рдоें рд╣ेрд▓्рдкрд▓ाрдЗрди рдпा WhatsApp рдлोрд░рдо рднी рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ोрддे рд╣ैं।

рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖

рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдХेंрдж्рд░ рдФрд░ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдпोрдЬрдиाрдУं (JSY, JSSK, PMSMA) рдХे рддрд╣рдд рдиि:рд╢ुрд▓्рдХ рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ैं। рдиोрдПрдбा рдФрд░ рдлिрд░ोрдЬ़ाрдмाрдж рдЬैрд╕े рдЬिрд▓ों рдоें рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рдиिрдЬी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ों/рд╕рд░्рдЬрдиों рддрдХ рднी рдлैрд▓ाрдИ рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै — рддाрдХि рдоाрддाрдПँ рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें рдФрд░ рдЦрд░्рдЪ рдХी рдЪिंрддा рди рд╣ो।

 JSY рдпोрдЬрдиा: рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдк्рд░рд╕рд╡ рдХे рд▓िрдП рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдирдХрдж рд╕рд╣ाрдпрддा

JSSK рдпोрдЬрдиा: рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рд╡ рдирд╡рдЬाрддों рдХे рд▓िрдП рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ेрд╡ा

рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдПँ – 2025 рддрдХ рдХी рд╕ूрдЪी

FAQs

Q1. рдпूрдкी рдоें рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдХ्рдпा-рдХ्рдпा рдоुрдл्рдд рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ рдоिрд▓рддी рд╣ैं?
рдЙрди्рд╣ें рдЬांрдЪ, рдЕрд▓्рдЯ्рд░ाрд╕ाрдЙंрдб, рджрд╡ाрдЗрдпाँ, рдк्рд░рд╕рд╡ рд╕ेрд╡ा рдФрд░ рдЗрд▓ाрдЬ рдоुрдл्рдд рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

Q2. рдЗрди рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдХिрд╕े рдоिрд▓рддा рд╣ै?
рд╕рднी рдкंрдЬीрдХृрдд рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдПँ, рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рдЧрд░ीрдм рдФрд░ рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХी рдорд╣िрд▓ाрдПँ।

Q3. рдоुрдл्рдд рдЕрд▓्рдЯ्рд░ाрд╕ाрдЙंрдб рдХिрддрдиी рдмाрд░ рдХрд░ाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै?
рд╕рд░рдХाрд░ рдк्рд░рд╕рд╡ рдкूрд░्рд╡ рдХрдо рд╕े рдХрдо 4 рдоुрдл्рдд ANC (Antenatal Care) рдЬांрдЪ рдФрд░ рдЕрд▓्рдЯ्рд░ाрд╕ाрдЙंрдб рдХрд░ाрддी рд╣ै।

Q4. рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХ्рдпा рд╣ै?
рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдФрд░ рд╢िрд╢ुрдУं рдХी рдоृрдд्рдпु рджрд░ рдХрдо рдХрд░рдиा рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдоाрддृрдд्рд╡ рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиा।

Q5. рдорд╣िрд▓ाрдПँ рдЗрди рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдХैрд╕े рд▓ें?
рд╕рд░рдХाрд░ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓, рд╕ाрдоुрджाрдпिрдХ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХेंрдж्рд░ рдпा рдк्рд░ाрдердоिрдХ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХेंрдж्рд░ рдкрд░ рдЬाрдХрд░ рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдХрд░ाрдПँ।

Comments

Popular posts from this blog

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं: рдЖрд╕ाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

рдЕрдм рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиा рд╣ुрдЖ рдЖрд╕ाрди!  рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं – рддो рдпрд╣ рдЧाрдЗрдб рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд╣ै।  рднाрдЧ 1: рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Birth Certificate)  рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░? рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдПрдбрдоिрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП  рдХрдм рдмрдирд╡ाрдПं? рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे 21 рджिрди рдХे рднीрддрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиा рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рджेрд░ рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЕрдлिрдбेрд╡िрдЯ рдФрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдЕрдк्рд░ूрд╡рд▓ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़: рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдиाрдо (рдЕрдЧрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ो) рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди (Aadhaar, рд╡ोрдЯрд░ ID) рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдоिрд▓ा рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (рдпрджि рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ) рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Electricity Bill, Ration Card рдЖрджि) ...