Skip to main content

JSSK рдпोрдЬрдиा: рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рд╡ рдирд╡рдЬाрддों рдХे рд▓िрдП рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ेрд╡ा


рдПрдХ рдоाँ рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪे рдХो рдк्рдпाрд░ рд╕े рдЧोрдж рдоें рд▓िрдП рд╣ुрдП, рдкृрд╖्рдарднूрдоि рдоें рд╣рд░े-рднрд░े рдЦेрдд рдФрд░ рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдкрд░िрджृрд╢्рдп, рдЬो рднाрд░рдд рдХे рдЬрдирдиी рд╢िрд╢ु рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै।


Janani Shishu Suraksha Karyakram (JSSK) 

рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдпोрдЬрдиा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ै рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдФрд░ рдирд╡рдЬाрдд рд╢िрд╢ुрдУं рдХो рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдоें рд╢ूрди्рдп рдЦрд░्рдЪ рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдкрдЪाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा — рддाрдХि рдоाрддृ рд╡ рд╢िрд╢ु рдоृрдд्рдпु рджрд░ рдХो рдХрдо рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे। рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े JSY (рдЬрдирдиी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдпोрдЬрдиा) рдХा рдкूрд░рдХ рд╣ै ।

JSSK рдХे рддрд╣рдд рдоुрдл्рдд рд╕ेрд╡ाрдПँ

рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдПं

  1. рдиि:рд╢ुрд▓्рдХ рдФрд░ рдХैрд╢рд▓ेрд╕ рдбिрд▓ीрд╡рд░ी (рд╕ाрдзाрд░рдг/рд╕ी‑рд╕ेрдХ्рд╢рди)

  2. рдиि:рд╢ुрд▓्рдХ рджрд╡ाрдПँ рд╡ рдЙрдкрднोрдЧ्рдп рд╕ाрдордЧ्рд░ी

  3. рдбाрдпрдЧ्рдиोрд╕्рдЯिрдХ рдЯेрд╕्рдЯ (рдЬैрд╕े рдм्рд▓рдб, рдпू.рд╕ी., рдЕрд▓्рдЯ्рд░ाрд╕ाрдЙंрдб)

  4. рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рднोрдЬрди – 3 рджिрди рд╕ाрдоाрди्рдп, 7 рджिрди рд╕ी‑рд╕ेрдХ्рд╢рди рдоें

  5. рд░рдХ्рдд (рдм्рд▓рдб рдЯ्рд░ांрд╕рдл्рдпूрдЬрди)

  6. рдЙрдкрдпोрдЧ рд╢ुрд▓्рдХ (user charges) рд╕े рдЫूрдЯ

  7. рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рддрдХ рдЖрдиे-рдЬाрдиे рдФрд░ рд░िрдлрд░рд▓ рдЯ्рд░ांрд╕рдкोрд░्рдЯ, рдПрд╡ं 48 рдШंрдЯे рдмाрдж рдШрд░ рд╡ाрдкрд╕ी рдХा рдоुрдл्рдд рдЗंрддрдЬ़ाрдо।

рдирд╡рдЬाрдд рдФрд░ рдмрдЪ्рдЪे (0–30/365 рджिрди рддрдХ)

  1. рдоुрдл्рдд рдЗрд▓ाрдЬ (30 рджिрди рддрдХ) рдпा 1 рд╡рд░्рд╖ рддрдХ (рдХुрдЫ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें)

  2. рдиि:рд╢ुрд▓्рдХ рджрд╡ाрдПँ, рдЬांрдЪ, рдЙрдкрднोрдЧ्рдп рд╕ाрдордЧ्рд░ी, рд░рдХ्рдд

  3. рдЯ्рд░ांрд╕рдкोрд░्рдЯ (рдШрд░ рд╕े, рд░िрдлрд░рд▓, рдШрд░ рд╡ाрдкрд╕ी)

  4. рдЙрдкрдпोрдЧ рд╢ुрд▓्рдХ рд╕े рдЫूрдЯ


рдЖрд░ंрдн рдФрд░ рдХाрд░्рдпрдк्рд░рдгाрд▓ी

  • рд╢ुрд░ुрдЖрдд: 1 рдЬूрди 2011 рдХो рд▓ौंрдЪ, 7 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 2011 рд╕े рд╕рднी рдЬिрд▓ों рдоें рд▓ाрдЧू।

  • рд▓ाрдЧू рдХ्рд╖ेрдд्рд░: рд╕рд░рдХाрд░ी рдк्рд░ाрдердоिрдХ, рд╕ाрдоुрджाрдпिрдХ, рдЬिрд▓ा, рдоेрдбिрдХрд▓ рдХॉрд▓ेрдЬ рдЕрд╕्рдкрддाрд▓, рд╢рд╣рд░ी-рдХेंрдж्рд░ рдЖрджि рд╕рднी рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ंрд╕्рдеाрди।


рдЯ्рд░ांрд╕рдкोрд░्рдЯ рдФрд░ 102/108 рд╕ेрд╡ा

  • рдШрд░ рд╕े рдЕрд╕्рдкрддाрд▓, рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдЕрд╕्рдкрддाрд▓, 48 рдШंрдЯे рдмाрдж рдШрд░ рд╡ाрдкрд╕ी рддрдХ 102/108 рдПрдо्рдмुрд▓ेंрд╕ рд╕ेрд╡ा рдоुрдл्рдд

  • рдпूрдкी рдоें 17 рдЬрдирд╡рд░ी 2014 рд╕े рдЗрд╕ рд╕ेрд╡ा рдХो рдХाрд░्рдпाрди्рд╡िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा, рд░ोрдЬ़ рд▓рдЧрднрдЧ 25,000 рдЯ्рд░िрдк्рд╕ рд╣ोрддी рд╣ैं, рд▓ाрдЦों рд▓ाрднाрд░्рдеी рдЗрд╕рд╕े рдЬुрдб़ рдЪुрдХे рд╣ैं।


JSSK рдХा рдЕрд╕рд░

  • рдоाрддृ рдоृрдд्рдпु рджрд░ (MMR) рдФрд░ рдирд╡рдЬाрдд рдоृрдд्рдпु рджрд░ (IMR) рдоें рдХрдоी

  • рдЖрд╡ाрдЧрдорди рдФрд░ рджрд╡ा–рдЦрд░्рдЪ рдХी рдмाрдзा рдЯрд▓ी, рдЬिрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ рдорд╣िрд▓ाрдПँ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдоें рдкрд╣ुंрдЪ рд╕рдХीं

  • рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдЬैрд╕े рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд▓рдЧрднрдЧ 99% рддрдХ рдХी рд╕ंрд╕्рдеाрдЧрдд рдбिрд▓िрд╡рд░ी рджрд░ рджрд░्рдЬ рдХी рдЧрдИ।


рдХैрд╕े рд▓ाрдн рд▓ें?

  1. рдЧрд░рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ंрд╕्рдеाрди рдоें рдПрдбрдоिрдЯ рд╣ों — рдПрдк्рд▓िрдХेрд╢рди рдпा рдлॉрд░्рдо рднрд░рдиे рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рдирд╣ीं; рд╕ेрд╡ाрдПँ рд╕्рд╡рддः рдоिрд▓рддी рд╣ैं ।

  2. ASHA/ANM рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдХी рдорджрдж рд╕े рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдкूрд░्рдг рд╣ोрддी рд╣ै।

  3. рдмिрд▓ рдФрд░ рдбॉрдХ्рдпूрдоेंрдЯ рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें рдЬрдоा рдХрд░ाрдПं, рд╕рд░рдХाрд░ рднुрдЧрддाрди рдХрд░рддी рд╣ै।

  4. рдХोрдИ рд╢ुрд▓्рдХ рди рднрд░ें — рд╢िрдХाрдпрдд рдХрд░ें рдпрджि рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╣ो।


рд╕ाрд░ांрд╢ – рд╕ुрд╡िрдзाрдПं рдПрдХ рдирдЬрд░ рдоें

рд▓ाрднाрд░्рдеी рд╕ेрд╡ाрдПँ
рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ा рдХैрд╢рд▓ेрд╕ рдбिрд▓ीрд╡рд░ी, рджрд╡ा, рдЬांрдЪ, рд░рдХ्рдд, рднोрдЬрди, рдЯ्рд░ांрд╕рдкोрд░्рдЯ
рдирд╡рдЬाрдд/рд╢िрд╢ु рдЗрд▓ाрдЬ, рджрд╡ा, рдЯेрд╕्рдЯ, рдЯ्рд░ांрд╕рдкोрд░्рдЯ, рдЙрдкрдпोрдЧ-рд╢ुрд▓्рдХ рдЫूрдЯ

рдЖрдкрдХी рдорджрдж рдХे рд▓िрдП:

 102 рдПрдо्рдмुрд▓ेंрд╕ рд╕ेрд╡ा: рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рд╡ рдирд╡рдЬाрддों рдХे рд▓िрдП рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рд╕ुрд╡िрдзा

рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдЕрд╡рд╕ंрд░рдЪрдиा: рдмेрд╣рддрд░ рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рд╕ेрд╡ा рдХा рдордЬрдмूрдд рдЖрдзाрд░

рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдПँ – 2025 рддрдХ рдХी рд╕ूрдЪी

FAQs

Q1. JSSK рдпोрдЬрдиा рдХ्рдпा рд╣ै?
рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдФрд░ рдирд╡рдЬाрдд рд╢िрд╢ुрдУं рдХो рдоुрдл्рдд рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ेрд╡ाрдПँ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддी рд╣ै।

Q2. рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд рдХ्рдпा-рдХ्рдпा рдоुрдл्рдд рдоिрд▓рддा рд╣ै?
рджрд╡ाрдЗрдпाँ, рдЬांрдЪ, рдЦूрди рдЪрдв़ाрдиा, рдЖрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдШрд░ рддрдХ рдкрд░िрд╡рд╣рди।

Q3. JSSK рдХा рд▓ाрдн рдХिрд╕े рдоिрд▓рддा рд╣ै?
рд╕рднी рдЧрд░्рднрд╡рддी рдорд╣िрд▓ाрдПँ рдФрд░ рдЬрди्рдо рдХे 30 рджिрди рддрдХ рд╕рднी рдирд╡рдЬाрдд рд╢िрд╢ु।

Q4. рдпोрдЬрдиा рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХ्рдпा рд╣ै?
рдоाрддृ рдПрд╡ं рд╢िрд╢ु рдоृрдд्рдпु рджрд░ рдХрдо рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЧुрдгрд╡рдд्рддाрдкूрд░्рдг рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ेрд╡ाрдПँ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиा।

Q5. рдпोрдЬрдиा рдХा рд▓ाрдн рдХैрд╕े рдЙрдаाрдПँ?
рдорд╣िрд▓ा рдХो рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ंрд╕्рдеाрди рдоें рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдФрд░ рдк्рд░рд╕рд╡ рдХे рд▓िрдП рдЬाрдиा рд╣ोрддा рд╣ै।

Comments

Popular posts from this blog

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं: рдЖрд╕ाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

рдЕрдм рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиा рд╣ुрдЖ рдЖрд╕ाрди!  рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं – рддो рдпрд╣ рдЧाрдЗрдб рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд╣ै।  рднाрдЧ 1: рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Birth Certificate)  рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░? рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдПрдбрдоिрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП  рдХрдм рдмрдирд╡ाрдПं? рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे 21 рджिрди рдХे рднीрддрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиा рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рджेрд░ рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЕрдлिрдбेрд╡िрдЯ рдФрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдЕрдк्рд░ूрд╡рд▓ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़: рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдиाрдо (рдЕрдЧрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ो) рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди (Aadhaar, рд╡ोрдЯрд░ ID) рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдоिрд▓ा рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (рдпрджि рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ) рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Electricity Bill, Ration Card рдЖрджि) ...