Skip to main content

MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХैрд╕े рдХрд░ें – рд╕्рдЯेрдк рдмाрдп рд╕्рдЯेрдк рдЧाрдЗрдб 2025 | Progress India

"рдПрдордПрд╕рдПрдордИ рдмैрдардХ рдоें рдкेрд╢ेрд╡рд░ рд▓ोрдЧ рдПрдХ рдмोрд░्рдбрд░ूрдо рдоें рдЪрд░्рдЪा рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЦिрдб़рдХी рд╕े рд╢рд╣рд░ рдХा рджृрд╢्рдп рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै।"
MSME

 MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХैрд╕े рдХрд░ें – рдПрдХ рдЖрд╕ाрди, рднрд░ोрд╕ेрдоंрдж рдЧाрдЗрдб (2025)

MSME рдпाрдиी Micro, Small and Medium Enterprises рднाрд░рдд рдХी рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рд░ीрдв़ рд╣ैं। рдпрджि рдЖрдк рдПрдХ рдЫोрдЯा рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдЪрд▓ा рд░рд╣े рд╣ैं — рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рдоोрдмाрдЗрд▓ рд░िрдкेрдпрд░िंрдЧ рдХी рджुрдХाрди рд╣ो, рд╕िрд▓ाрдИ рд╕ेंрдЯрд░ рд╣ो, рдСрдирд▓ाрдЗрди рд╕्рдЯोрд░ рд╣ो рдпा рдХिрд╕ी рдЧाँрд╡ рдоें рдмुрдиाрдИ рдХा рдХाрдо — рддो MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै।

✅ MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХрд░рд╡ाрдиे рд╕े рдЖрдкрдХो рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдХрдИ рдпोрдЬрдиाрдУं, рд╕рдм्рд╕िрдбी рдФрд░ рд╕्рдХीрдоों рдХा рдлाрдпрджा рдоिрд▓рддा рд╣ै।


 MSME рдХ्рдпा рд╣ोрддा рд╣ै?

рд╣рд░ рд╡ो рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬो рдЫोрдЯे рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै, рдЬैрд╕े—

  • рдШрд░ेрд▓ू рдХाрд░ीрдЧрд░

  • рдСрдирд▓ाрдЗрди рдмेрдЪрдиे рд╡ाрд▓े рдпुрд╡ा

  • рдЫोрдЯे рдХिрд╕ाрди-рдЙрдж्рдпрдоी

  • рдорд╣िрд▓ा SHG

  • рдЧ्рд░ाрдоीрдг рд╕्рд╡рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े

рд╡े рд╕рднी MSME рдХी рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдЖрддे рд╣ैं।


 MSME рдХी рдХैрдЯेрдЧрд░ी рдХैрд╕े рдмрдирддी рд╣ै?

рдк्рд░рдХाрд░ рдиिрд╡ेрд╢ (рдк्рд▓ांрдЯ/рдорд╢ीрдирд░ी) рдЯрд░्рдирдУрд╡рд░ (рд╡ाрд░्рд╖िрдХ)
Micro ₹1 рдХрд░ोрдб़ рддрдХ ₹5 рдХрд░ोрдб़ рддрдХ
Small ₹10 рдХрд░ोрдб़ рддрдХ ₹50 рдХрд░ोрдб़ рддрдХ
Medium ₹50 рдХрд░ोрдб़ рддрдХ ₹250 рдХрд░ोрдб़ рддрдХ

 MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХ्рдпों рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै?

 рдЬрдм рдЖрдк рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХрд░рд╡ा рд▓ेрддे рд╣ैं, рддो:

  • рдЖрдкрдХो рдмैंрдХ рд╕े рд▓ो-рдЗंрдЯрд░ेрд╕्рдЯ рд▓ोрди рдоिрд▓ рд╕рдХрддा рд╣ै।

  • рд╕рд░рдХाрд░ी рдЯेंрдбрд░ рдоें рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा рдоिрд▓рддी рд╣ै।

  • рдмिрд▓ рдкेрдоेंрдЯ рдоें рджेрд░ी рд╣ोрдиे рдкрд░ рдм्рдпाрдЬ рдоिрд▓рддा рд╣ै।

  • рдЖрдк рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХे рд▓िрдП рдкाрдд्рд░ рдмрдирддे рд╣ैं।

  • рдХिрд╕ी рднी рдХाрдиूрдиी рдЭрдЧрдб़े рдоें рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдоिрд▓рддी рд╣ै।


 MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЬрд░ूрд░ी рдбॉрдХ्рдпूрдоेंрдЯ्рд╕

рдкрд╣рд▓े рдЬाрди рд▓ें – MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдСрдирд▓ाрдЗрди рдФрд░ рдл्рд░ी рд╣ै।

✅ рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб (рдлрд░्рдо рдоाрд▓िрдХ рдХा)
✅ PAN рдХाрд░्рдб (рд╡्рдпрдХ्рддि рдпा рдХंрдкрдиी рдХा)
✅ рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рдФрд░ рдИрдоेрд▓
✅ рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рдПрдб्рд░ेрд╕ рдк्рд░ूрдл
✅ рдмैंрдХ рдЕрдХाрдЙंрдЯ рдбिрдЯेрд▓्рд╕
✅ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХा рдЫोрдЯा рд╡िрд╡рд░рдг (Product/Service)


 рд╕्рдЯेрдк-рдмाрдп-рд╕्рдЯेрдк рдЧाрдЗрдб: MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХैрд╕े рдХрд░ें?

ЁЯЯв Step 1: рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рдкोрд░्рдЯрд▓ рдкрд░ рдЬाрдПं

➡️ https://udyamregistration.gov.in

ЁЯЯв Step 2: "For New Entrepreneurs" рдкрд░ рдХ्рд▓िрдХ рдХрд░ें

➡️ Individual рдЖрдзाрд░ рдФрд░ OTP рд╕े рд▓ॉрдЧिрди рдХрд░ें।

ЁЯЯв Step 3: рдЖрдзाрд░ рдиंрдмрд░ рдбाрд▓ें рдФрд░ OTP рд╕े рд╡ेрд░ीрдлाрдИ рдХрд░ें

➡️ рдоोрдмाрдЗрд▓ рдкрд░ OTP рдЖрдПрдЧा, рдЙрд╕े рдбाрд▓ें।
➡️ рдлिрд░ PAN рдиंрдмрд░ рджрд░्рдЬ рдХрд░ें।

ЁЯЯв Step 4: PAN рд╡ैрд░िрдлिрдХेрд╢рди рдкूрд░ा рдХрд░ें

➡️ PAN рдХाрд░्рдб рд╕े рдбेрдЯा рдСрдЯोрдоेрдЯिрдХ рднрд░ рдЬाрдПрдЧा।

ЁЯЯв Step 5: рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХा рд╡िрд╡рд░рдг рднрд░ें

➡️ рдЬैрд╕े— рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рдХा рдиाрдо, рдк्рд░рдХाрд░, рд▓ोрдХेрд╢рди, рдоुрдЦ्рдп рдЧрддिрд╡िрдзि, рдмैंрдХ рдбिрдЯेрд▓्рд╕ рдЗрдд्рдпाрджि।

ЁЯЯв Step 6: Submit рдФрд░ Final OTP

➡️ рд╕рднी рдЬाрдирдХाрд░ी рд╕рдд्рдпाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдЕंрддिрдо OTP рднрд░ें рдФрд░ Submit рдХрд░ें।

✅ Done!

➡️ рдЖрдкрдХो Udyam Registration Number рдоिрд▓ рдЬाрдПрдЧा।
➡️ рдИрдоेрд▓ рдкрд░ MSME Certificate PDF рднी рдЖ рдЬाрдПрдЧी।


 MSME рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рд╕े рдХ्рдпा-рдХ्рдпा рдлाрдпрджा рд╣ोрддा рд╣ै?

ЁЯЯи рдмैंрдХ рд╕े collateral-free рд▓ोрди
ЁЯЯи Tenders рдоें рдЖрд░рдХ्рд╖рдг
ЁЯЯи рдЯैрдХ्рд╕ рдЫूрдЯ рдФрд░ рд╕рдм्рд╕िрдбी
ЁЯЯи рдмिрдЬрд▓ी рдмिрд▓ рдоें рд░िрдпाрдпрдд
ЁЯЯи рдЙрдж्рдпोрдЧ рдЖрдзाрд░ рд╕े рд╕рд░рдХाрд░ी рдоाрди्рдпрддा
ЁЯЯи рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдмрдв़рддा рд╣ै


 рдЧांрд╡-рджेрд╣ाрдд рдФрд░ рдорд╣िрд▓ा рдЙрдж्рдпрдоिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЦाрд╕ рдмाрдд

рдЧांрд╡ рдХी рдорд╣िрд▓ाрдПं рдЬो рдкाрдкрдб़, рдЕрдЪाрд░, рд╕िрд▓ाрдИ рдЬैрд╕े рдХाрдо рдХрд░рддी рд╣ैं, рдЙрди्рд╣ें рднी рдпे рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдоुрдл्рдд рдоें рдХрд░рд╡ाрдиा рдЪाрд╣िрдП।

рд╕ेрд▓्рдл рд╣ेрд▓्рдк рдЧ्рд░ुрдк (SHG), рдЬो рдоिрд▓рдХрд░ рдХाрдо рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЙрди्рд╣ें рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рд░ूрдк рд╕े MSME рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।

ЁЯОУ рдпुрд╡ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдЬो рдСрдирд▓ाрдЗрди рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рд╢ुрд░ू рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं — Amazon, Flipkart рдпा Instagram рдмिрдЬрдиेрд╕ — рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рд╕े рдЙрдирдХो рдм्рд░ांрдб рдкрд╣рдЪाрди рдФрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рд╣ाрдпрддा рджोрдиों рдоिрд▓рддी рд╣ै।


 рдХुрдЫ рдЬ़рд░ूрд░ी рд╕ाрд╡рдзाрдиिрдпां

❌ рдХिрд╕ी рдПрдЬेंрдЯ рдпा рдл्рд░ॉрдб рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ рдХो рдкैрд╕े рди рджें
❌ MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдл्рд░ी рд╣ै
✅ рдХेрд╡рд▓ рд╕рд░рдХाрд░ी рдкोрд░्рдЯрд▓ рдкрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░ें
✅ рдЬाрдирдХाрд░ी рд╕рд╣ी рдФрд░ рд╡ैрдз рднрд░ें – рдЧрд▓рдд рдЬाрдирдХाрд░ी рд╕े рд░рдж्рдж рднी рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै

рдПрдХ рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рдФрд░ рдПрдХ рдЖрдзाрд░ рд╕े рдПрдХ рд╣ी MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ैं।


 MSME рдХे рд▓िрдП рдЖрдЧे рдХ्рдпा рдХрд░ें?

 рдЕрдкрдиा рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдмрдв़ाрдПं
 рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕्рдХीрдоों рдЬैрд╕े CGTMSE, MUDRA Loan, PMEGP рдХा рдлाрдпрджा рд▓ें
 рдмिрдЬрдиेрд╕ рдХो GST рдоें рд░рдЬिрд╕्рдЯрд░ рдХрд░ें (рдпрджि рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ो)
 рдЯрд░्рдирдУрд╡рд░ рдмрдв़ाрддे рд╣ुрдП annual renewal рдХрд░ें


 рдЖрдкрдХी рдк्рд░рдЧрддि = рднाрд░рдд рдХी рдк्рд░рдЧрддि

рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдХुрдЫ рднी рдЫोрдЯे рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдмрдиा рд░рд╣े рд╣ैं — рдЪाрд╣े рд╡ो рдЬूрддे рд╣ों, рд╣рд╕्рддрд╢िрд▓्рдк, рдоोрдмाрдЗрд▓ рдПрдХ्рд╕ेрд╕рд░ीрдЬ, рдЦेрддी рдХा рдк्рд░ोрдбрдХ्рдЯ, рдпा рдбिрдЬिрдЯрд▓ рд╕рд░्рд╡िрд╕ — рддो MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рд╕े рдЖрдк рдПрдХ рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдЙрдж्рдпрдоी рдмрди рдЬाрддे рд╣ैं।

рдпрд╣ी рднाрд░рдд рдХे рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднрд╡िрд╖्рдп рдХी рдиींрд╡ рд╣ै।


 рдорджрдж рдЪाрд╣िрдП?

Progress India рдЖрдкрдХे рд╕ाрде рд╣ै।
рдХрдоेंрдЯ рдХрд░ें, рд╕рд╡ाрд▓ рдкूрдЫें рдпा рд╣рдорд╕े рд╕ंрдкрд░्рдХ рдХрд░ें।
рд╣рдо рд╣рд░ рдпुрд╡ा рдФрд░ рдорд╣िрд▓ा рдЙрдж्рдпрдоी рдХो рдЖрдЧे рдмрдв़рддे рджेрдЦрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं।


 рдЬрд▓्рджी рджोрд╣рд░ाрдПं (Quick Checklist)

  • рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рддैрдпाрд░ рд░рдЦें

  • PAN рдХाрд░्рдб рд╕ाрде рд░рдЦें

  • рдмिрдЬрдиेрд╕ рдХा рдиाрдо рдФрд░ рд╡िрд╡рд░рдг рд╕ोрдЪें

  • рдмैंрдХ рдбिрдЯेрд▓्рд╕ рдиोрдЯ рдХрд░ें

  • рдкोрд░्рдЯрд▓ рдкрд░ рд▓ॉрдЧिрди рдХрд░ें

  • рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░ें рдФрд░ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░ें


рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдЪाрд╣ें, рддो 

Company Registration Kaise Karein (2025): Step-by-Step рдЖрд╕ाрди рдЧाрдЗрдб | Progress India

GST рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХैрд╕े рдХрд░ें – рдЖрд╕ाрди рд╕्рдЯेрдк्рд╕ рдоें рдЧाрдЗрдб 2025

UIDAI Schemes 2025: рдЖрдзाрд░ рд╕े рдЬुрдб़ी рд╕рднी рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ेрд╡ाрдПं рдФрд░ рд▓ाрдн

ITR рдлाрдЗрд▓ рдХрд░рдиा 2025: рдЗрдирдХрдо рдЯैрдХ्рд╕ рд░िрдЯрд░्рди рднрд░рдиे рдХी рдкूрд░ी рдЧाрдЗрдб | Progress India

FAQs (Frequently Asked Questions)

Q1. MSME рдХा рдлुрд▓ рдлॉрд░्рдо рдХ्рдпा рд╣ोрддा рд╣ै?
MSME рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ै Micro, Small and Medium Enterprises рдпाрдиी рд╕ूрдХ्рд╖्рдо, рд▓рдШु рдФрд░ рдордз्рдпрдо рдЙрдж्рдпрдо।

Q2. MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХा рдХ्рдпा рдлाрдпрджा рд╣ोрддा рд╣ै?
рдХрдо рдм्рдпाрдЬ рдкрд░ рд▓ोрди, рд╕рдм्рд╕िрдбी, рд╕рд░рдХाрд░ी рдЯेंрдбрд░ рдоें рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा, рдЯैрдХ्рд╕ рд▓ाрдн рдЖрджि।

Q3. рдХ्рдпा MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдХोрдИ рд╢ुрд▓्рдХ рд▓рдЧрддा рд╣ै?
рдирд╣ीं, рд╕рд░рдХाрд░ी рдкोрд░्рдЯрд▓ рдкрд░ MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдПрдХрджрдо рдл्рд░ी рд╣ै।

Q4. MSME рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХिрддрдиे рд╕рдордп рдоें рдоिрд▓ рдЬाрддा рд╣ै?
рд╕рд╣ी рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиे рдкрд░ рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ 1 рд╕े 2 рдХाрд░्рдпрджिрд╡рд╕ рдоें рдИ-рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдоिрд▓ рдЬाрддा рд╣ै।

Q5. рдХ्рдпा рдШрд░ рд╕े рдХाрдо рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдмिрдЬрдиेрд╕ рднी MSME рдоें рд░рдЬिрд╕्рдЯрд░ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै?
рдЬी рд╣ां, рдСрдирд▓ाрдЗрди, рдШрд░ेрд▓ू рдпा рдХिрд╕ी рднी рд╕्рдХेрд▓ рдкрд░ рдЪрд▓ рд░рд╣ा рдмिрдЬрдиेрд╕ MSME рдоें рд░рдЬिрд╕्рдЯрд░ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।

Q6. MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдХौрди рд╕े рдбॉрдХ्рдпूрдоेंрдЯ рдЪाрд╣िрдП?
рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб, рдкैрди рдХाрд░्рдб, рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░, рдмैंрдХ рдЕрдХाрдЙंрдЯ, рдФрд░ рдмिрдЬрдиेрд╕ рд╕े рдЬुрдб़ी рдЬाрдирдХाрд░ी।

Q7. MSME рдФрд░ Udyam рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдоें рдХ्рдпा рдлрд░्рдХ рд╣ै?
рдЕрдм MSME рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХो рд╣ी ‘Udyam Registration’ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рджोрдиों рдПрдХ рд╣ी рд╣ैं।

Comments

Popular posts from this blog

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं: рдЖрд╕ाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

рдЕрдм рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиा рд╣ुрдЖ рдЖрд╕ाрди!  рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं – рддो рдпрд╣ рдЧाрдЗрдб рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд╣ै।  рднाрдЧ 1: рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Birth Certificate)  рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░? рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдПрдбрдоिрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП  рдХрдм рдмрдирд╡ाрдПं? рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे 21 рджिрди рдХे рднीрддрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиा рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рджेрд░ рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЕрдлिрдбेрд╡िрдЯ рдФрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдЕрдк्рд░ूрд╡рд▓ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़: рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдиाрдо (рдЕрдЧрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ो) рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди (Aadhaar, рд╡ोрдЯрд░ ID) рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдоिрд▓ा рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (рдпрджि рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ) рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Electricity Bill, Ration Card рдЖрджि) ...