Skip to main content

рдЬрдЧрди्рдиा рд╡ाрд╕рддीрджेрд╡ेрдиा рдпोрдЬрдиा 2025 – рдкूрд░ी рдЬाрдирдХाрд░ी

рдЬрдЧрди्рдиा рд╡ाрд╕рддीрджेрд╡ेрдиा рдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд▓ाрднाрд░्рдеी, рдЬिрд╕рдоें рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХे рдЦुрд╢рд╣ाрд▓ рд▓ोрдЧ рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рд╡ेрд╢рднूрд╖ा рдоें рдоुрд╕्рдХुрд░ाрддे рд╣ुрдП рджिрдЦाрдИ рджे рд░рд╣े рд╣ैं, рдкृрд╖्рдарднूрдоि рдоें рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдШрд░ рдФрд░ рд╣рд░िрдпाрд▓ी рджिрдЦाрдИ рджेрддी рд╣ै।

 рдЬрдЧрди्рдиा рд╡ाрд╕рддीрджेрд╡ेрдиा рдпोрдЬрдиा 2025 – рдкूрд░ी рдЬाрдирдХाрд░ी


 рдпोрдЬрдиा рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп

  • рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдЫाрдд्рд░ों рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рд╣рдпोрдЧ рджेрдиा।

  • рдЧрд░ीрдм рдФрд░ рдЬрд░ूрд░рддрдоंрдж рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдкрдв़ाрдИ рдЫोрдб़рдиे рд╕े рд░ोрдХрдиा।

  • рд╣ॉрд╕्рдЯрд▓ рдФрд░ рдоेрд╕ рдЦрд░्рдЪ рдХे рд▓िрдП рд╕ीрдзी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиा।


 рдпोрдЬрдиा рдХी рдоुрдЦ्рдп рдмाрддें

  • рд▓ॉрди्рдЪ: рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░

  • рд▓ाрднाрд░्рдеी: рдХॉрд▓ेрдЬ/рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдоें рдкрдв़рдиे рд╡ाрд▓े рдЧрд░ीрдм рдФрд░ рдкिрдЫрдб़े рд╡рд░्рдЧ рдХे рдЫाрдд्рд░

  • рдорджрдж: рд╣ॉрд╕्рдЯрд▓ рд╡ рдоेрд╕ рд╢ुрд▓्рдХ рдХी рдк्рд░рддिрдкूрд░्рддि (Reimbursement)

  • рднुрдЧрддाрди рддрд░ीрдХा: DBT (Direct Benefit Transfer)

  • рдмैंрдХ рдЦाрддा: рд░ाрд╢ि рдоाँ рдХे рдмैंрдХ рдЦाрддे рдоें рдЬрдоा рд╣ोрддी рд╣ै


 рджी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рд╕рд╣ाрдпрддा

  • рд╣ॉрд╕्рдЯрд▓ рдлीрд╕: рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд░िрдЗрдо्рдмрд░्рд╕рдоेंрдЯ

  • рдоेрд╕ рдЪाрд░्рдЬ: рдк्рд░рддि рд╡рд░्рд╖ ₹20,000 рддрдХ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा

  • рдХिрддाрдмें, рд╕्рдЯेрд╢рдирд░ी рдФрд░ рд░рд╣рдиे рдХा рдЦрд░्рдЪ рдХрд╡рд░

  • рд╕рд╣ाрдпрддा рдХी рд░ाрд╢ि рд╕ीрдзे DBT рд╕े рджी рдЬाрддी рд╣ै


 рдкाрдд्рд░рддा рд╢рд░्рддें

  • рдЫाрдд्рд░ рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХा рд╕्рдеाрдпी рдиिрд╡ाрд╕ी рд╣ो।

  • рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХी рд╕ाрд▓ाрдиा рдЖрдп ₹2.5 рд▓ाрдЦ рд╕े рдХрдо рд╣ो।

  • рдХेрд╡рд▓ рд╕рд░рдХाрд░ी/рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдк्рд░ाрдЗрд╡ेрдЯ рдХॉрд▓ेрдЬों рдХे рдЫाрдд्рд░ рд╣ी рдпोрдЧ्рдп।

  • рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдкाрд╕ рдЪाрд░ рдкрд╣िрдпा рд╡ाрд╣рди рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।

  • рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдЯैрдХ्рд╕рдкेрдпрд░ рдФрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдХे рдмрдЪ्рдЪे рдкाрдд्рд░ рдирд╣ीं।


 рд▓ाрднाрд░्рдеिрдпों рдХी рд╢्рд░ेрдгिрдпाँ

  • SC/ST рдЫाрдд्рд░

  • BC (Backward Classes)

  • EBC (Economically Backward Classes)

  • рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рдЫाрдд्рд░

  • рджिрд╡्рдпांрдЧ рдЫाрдд्рд░


 рдЖрд╡ेрджрди рдХे рд▓िрдП рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

  • рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб

  • рдЬाрддि рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░

  • рдЖрдп рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░

  • рдХॉрд▓ेрдЬ рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдкрдд्рд░ / ID рдХाрд░्рдб

  • рд╣ॉрд╕्рдЯрд▓ рдФрд░ рдоेрд╕ рдлीрд╕ рд░рд╕ीрдж

  • рдмैंрдХ рдкाрд╕рдмुрдХ (рдоाँ рдХे рдиाрдо рд╕े)

  • рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░

  • рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рд╕ाрдЗрдЬ рдлोрдЯो


 рдЖрд╡ेрджрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा

✔️ рдСрдирд▓ाрдЗрди рдЖрд╡ेрджрди

  • Navasakam Portal рдкрд░ рд▓ॉрдЧिрди рдХрд░ें

  • Jaganna Vasathi Deevena Yojana рд╕ेрдХ्рд╢рди рдЦोрд▓ें

  • рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдлॉрд░्рдо рднрд░ें

  • рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдЕрдкрд▓ोрдб рдХрд░ें

  • рд╕рдмрдоिрдЯ рдХрд░рдХे рдЖрд╡ेрджрди ID рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें

✔️ рдСрдлрд▓ाрдЗрди рдЖрд╡ेрджрди

  • рдиिрдХрдЯрддрдо MeeSeva рдХेंрдж्рд░ рдкрд░ рдЬाрдПँ

  • рдЖрд╡ेрджрди рдкрдд्рд░ рд▓ें

  • рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рд╕ंрд▓рдЧ्рди рдХрд░ें

  • рдЖрд╡ेрджрди рдЬрдоा рдХрд░ें рдФрд░ рд░рд╕ीрдж рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें


 рдпोрдЬрдиा рд╕े рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдлाрдпрджे

  • рдЫाрдд्рд░ों рдХा рдЖрд░्рдеिрдХ рдмोрдЭ рдХрдо рд╣ोрдЧा

  • рд╣ॉрд╕्рдЯрд▓ рд╡ рдоेрд╕ рдХी рдЪिंрддा рдЦрдд्рдо

  • рдЧрд░ीрдм рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХे рдмрдЪ्рдЪे рднी рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдкूрд░ी рдХрд░ рдкाрдПंрдЧे

  • рдкрдв़ाрдИ рдмीрдЪ рдоें рдЫोрдб़рдиे рдХी рд╕рдорд╕्рдпा рдШрдЯेрдЧी

  • рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рд╕्рддрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрдЧा


 рдпोрдЬрдиा рдХा рдкрд╣рд▓ू

  • рдХрд▓्рдкрдиा рдХीрдЬिрдП, рдПрдХ рдХिрд╕ाрди рдХा рдмेрдЯा рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░िंрдЧ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै।

  • рд▓ेрдХिрди рд╣ॉрд╕्рдЯрд▓ рдФрд░ рдоेрд╕ рдлीрд╕ рди рд╣ोрдиे рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдЙрд╕े рдкрдв़ाрдИ рдЫोрдб़рдиी рдкрдб़рддी।

  • рдЬрдЧрди्рдиा рд╡ाрд╕рддीрджेрд╡ेрдиा рдпोрдЬрдиा рд╕े рдЙрд╕े рд╕ीрдзी рдЖрд░्рдеिрдХ рдорджрдж рдоिрд▓рддी рд╣ै।

  • рдЕрдм рд╡рд╣ рдиिрд╢्рдЪिंрдд рд╣ोрдХрд░ рдкрдв़ाрдИ рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рднрд╡िрд╖्рдп рдмрдиा рд╕рдХрддा рд╣ै।

  • рдпрд╣ी рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХी рдЕрд╕рд▓ी рддाрдХрдд рд╣ै – рд╕рдкрдиों рдХो рд╣рдХीрдХрдд рдоें рдмрджрд▓рдиा।


 рдпोрдЬрдиा рдХी рдоॉрдиिрдЯрд░िंрдЧ рдФрд░ рдкाрд░рджрд░्рд╢िрддा

  • DBT рд╕े рд░ाрд╢ि рд╕ीрдзे рдоाँ рдХे рдЦाрддे рдоें рдЬाрддी рд╣ै।

  • рдЗрд╕рд╕े рдлрд░्рдЬीрд╡ाрдб़ा рдФрд░ рдмिрдЪौрд▓िрдпों рдкрд░ рд░ोрдХ рд▓рдЧрддी рд╣ै।

  • рд╣рд░ рдЫाрдд्рд░ рдХी рдпूрдиिрдХ ID рд╕े рдпोрдЬрдиा рдХा рдбेрдЯा рдЯ्рд░ैрдХ рд╣ोрддा рд╣ै।

  • рд╕рд░рдХाрд░ рдиिрдпрдоिрдд рддौрд░ рдкрд░ рдХॉрд▓ेрдЬों рдФрд░ рд▓ाрднाрд░्рдеिрдпों рдХी рд╕ूрдЪी рдЬाрд░ी рдХрд░рддी рд╣ै।


 рдпोрдЬрдиा рдХा рдЕрд╕рд░ (Impact)

  • рд▓ाрдЦों рдЫाрдд्рд░ों рдиे рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд╕рдкрдиे рдкूрд░े рдХिрдП।

  • рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдФрд░ рдкिрдЫрдб़े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХे рдЫाрдд्рд░ों рдХो рдмрдб़ा рд╕рд╣ाрд░ा рдоिрд▓ा।

  • рд╕्рдХॉрд▓рд░рд╢िрдк рдФрд░ рд░िрдЗрдо्рдмрд░्рд╕рдоेंрдЯ рдХा рдмोрдЭ рдЕрд▓рдЧ рд╕े рдирд╣ीं рдЙрдаाрдиा рдкрдб़рддा।

  • рдЫाрдд्рд░ рдкрдв़ाрдИ рдоें рдлोрдХрд╕ рдХрд░ рдкा рд░рд╣े рд╣ैं, рдХрд░िрдпрд░ рд╡िрдХрд▓्рдк рдмेрд╣рддрд░ рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं।


 рдпोрдЬрдиा рд╕े рдЬुрдб़े рд╕ुрдЭाрд╡

  • рдЫाрдд्рд░ рд╕рдордп рдкрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░ें, рддाрдХि рд░ाрд╢ि рдоिрд▓рдиे рдоें рджेрд░ी рди рд╣ो।

  • рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рд╣рдоेрд╢ा рдЕрдкрдбेрдЯ рд░рдЦें।

  • рдоाँ рдХे рдЦाрддे рдоें рдмैंрдХ рдбिрдЯेрд▓्рд╕ рд╕рд╣ी-рд╕рд╣ी рджрд░्рдЬ рдХрд░ें।

  • рдХॉрд▓ेрдЬ рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рд╕े рд╕рдордп рдкрд░ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ्рд╕ рд╡ेрд░िрдлाрдИ рдХрд░рд╡ाрдПँ।


 рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖

  • рдЬрдЧрди्рдиा рд╡ाрд╕рддीрджेрд╡ेрдиा рдпोрдЬрдиा рд╕िрд░्рдл рдЖрд░्рдеिрдХ рдорджрдж рдирд╣ीं рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХो рд╕рдмрдХे рд▓िрдП рд╕рдоाрди рдЕрд╡рд╕рд░ рджेрдиे рдХा рдПрдХ рдмрдб़ा рдХрджрдо рд╣ै।

  • рдЬрдм рд╣ॉрд╕्рдЯрд▓ рдФрд░ рдоेрд╕ рдХा рдЦрд░्рдЪ рд╕рд░рдХाрд░ рдЙрдаाрддी рд╣ै, рддो рдЧрд░ीрдм рдЫाрдд्рд░ рдмिрдиा рдХिрд╕ी рджрдмाрд╡ рдХे рдкрдв़ाрдИ рдХрд░ рдкाрддे рд╣ैं।

  • рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХा рд╕ीрдзा рдлाрдпрджा рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдирдИ рдкीрдв़ी рдХो рдоिрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै।

  • рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╡рд░्рд╖ों рдоें рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рд▓ाрдЦों рдмрдЪ्рдЪों рдХा рднрд╡िрд╖्рдп рдмрджрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ै।


✅ рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рд╣ै рдХि Progress India рдоाрдирддा рд╣ै –
"рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдиिрд╡ेрд╢ рд╣ी рдЕрд╕рд▓ी рдк्рд░рдЧрддि рд╣ै।"


FAQ (Frequently Asked Questions)

Q1. рдЬрдЧрди्рдиा рд╡ाрд╕рддीрджेрд╡ेрдиा рдпोрдЬрдиा рдХ्рдпा рд╣ै?
➡️ рдпрд╣ рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдпोрдЬрдиा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдЫाрдд्рд░ों рдХो рд╣ॉрд╕्рдЯрд▓ рд╡ рдоेрд╕ рд╢ुрд▓्рдХ рдХी рдк्рд░рддिрдкूрд░्рддि рдоिрд▓рддी рд╣ै।

Q2. рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рд╕े рдХिрд╕े рд▓ाрдн рдоिрд▓ेрдЧा?
➡️ рдЧрд░ीрдм, SC/ST, BC, EBC, рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рдФрд░ рджिрд╡्рдпांрдЧ рдЫाрдд्рд░ों рдХो рд▓ाрдн рдоिрд▓ेрдЧा।

Q3. рдпोрдЬрдиा рдоें рдХिрддрдиी рд░ाрд╢ि рдоिрд▓рддी рд╣ै?
➡️ рд╣ॉрд╕्рдЯрд▓ рдФрд░ рдоेрд╕ рд╢ुрд▓्рдХ рдХी рдкूрд░ी рд░ाрд╢ि, рд▓рдЧрднрдЧ ₹20,000 рдк्рд░рддिрд╡рд░्рд╖।

Q4. рдЖрд╡ेрджрди рдХрд╣ाँ рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा?
➡️ Navasakam Portal рдпा MeeSeva рдХेंрдж्рд░ рд╕े рдСрдирд▓ाрдЗрди/рдСрдлрд▓ाрдЗрди рдЖрд╡ेрджрди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।

Q5. рд░ाрд╢ि рдХिрд╕ рдЦाрддे рдоें рдЬाрддी рд╣ै?
➡️ DBT рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕ीрдзे рдоाँ рдХे рдмैंрдХ рдЦाрддे рдоें рд░ाрд╢ि рдЯ्рд░ांрд╕рдлрд░ рд╣ोрддी рд╣ै।

Comments

Popular posts from this blog

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं: рдЖрд╕ाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

рдЕрдм рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиा рд╣ुрдЖ рдЖрд╕ाрди!  рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं – рддो рдпрд╣ рдЧाрдЗрдб рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд╣ै।  рднाрдЧ 1: рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Birth Certificate)  рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░? рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдПрдбрдоिрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП  рдХрдм рдмрдирд╡ाрдПं? рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे 21 рджिрди рдХे рднीрддрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиा рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рджेрд░ рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЕрдлिрдбेрд╡िрдЯ рдФрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдЕрдк्рд░ूрд╡рд▓ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़: рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдиाрдо (рдЕрдЧрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ो) рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди (Aadhaar, рд╡ोрдЯрд░ ID) рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдоिрд▓ा рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (рдпрджि рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ) рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Electricity Bill, Ration Card рдЖрджि) ...