Skip to main content

рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╡рди рдЙрдд्рдкाрдж рдпोрдЬрдиाрдПँ – рд╡рдирд╡ाрд╕िрдпों рдХी рдЖрдп рдмрдв़ी

рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╡рди рдЙрдд्рдкाрдж (MFP)। рдЙрдд्рдкाрджों рдоें рдмेंрдд рдХी рдЯोрдХрд░िрдпों рдоें рд╕ूрдЦे рдЦाрдж्рдп рдкрджाрд░्рде, рдХांрдЪ рдХे рдЬाрд░ рдоें рд╢рд╣рдж рдФрд░ рдЬाрдоुрди, рд▓рдХрдб़ी рдХे рдЯुрдХрдб़े, рдЯेрд░ाрд░िрдпрдо рдоें рд╕ंрд░рдХ्рд╖िрдд рдлूрд▓ рдФрд░ рдФрд╖рдзीрдп рдЬрдб़ी рдмूрдЯिрдпों рдХे рдЧुрдЪ्рдЫे рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं।

 рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╡рди рдЙрдд्рдкाрдж (Minor Forest Produce, MFP) — рдПрдХ рдкрд░िрдЪрдп

  • рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╡рди рдЙрдд्рдкाрдж рдХा рдЕрд░्рде: рдЬंрдЧрд▓ों рдоें рдкाрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдлрд▓, рдмीрдЬ, рдЬрдб़ी-рдмूрдЯी, рд╢рд╣рдж, рд▓ेрд╡, рдХुрдо्рд╣рд▓, рддेंрджू рдкрдд्рддा, рд╡рдиेрд╣рд░ा рдЖрджि।

  • рдРрд╕े рдЙрдд्рдкाрдж рдЬो рд╡ाрди्рдп рд╕ंрд╕ाрдзрди рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ैं рдФрд░ рд╡рди рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдХी рдЖрдЬीрд╡िрдХा рд╕े рдЬुрдб़े рд╣ैं।

  • рдЫрдд्рддीрд╕рдЧреЭ рдоें рд▓рдЧрднрдЧ 52 рдк्рд░рдХाрд░ рдХे MFP рдЬंрдЧрд▓ों рдоें рдкाрдП рдЬाрддे рд╣ैं। 

  • рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЗрди рдЙрдд्рдкाрджों рдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣, рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдФрд░ рд╡िрдкрдгрди рд╕ंрд░рдЪрдиाрдПँ рдкрд╣рд▓े рд╕े рдоौрдЬूрдж рд╣ैं। 


 рдк्рд░рдоुрдЦ рдпोрдЬрдиाрдПँ рдФрд░ рдиीрддिрдпाँ

1. MSP + рдоूрд▓्рдп рд╕рдорд░्рдерди рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо (MSP for MFP)

  • рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी “Mechanism for Marketing of Minor Forest Produce (MFP) through Minimum Support Price (MSP)” рдпोрдЬрдиा। 

  • рдЗрд╕рдХा рдордХрд╕рдж: рд╡рди рдЙрдд्рдкाрджрдХों рдХो рди्рдпूрдирддрдо рд╕рдорд░्рдерди рдоूрд▓्рдп рджेрдиा, рдЬिрд╕рд╕े рдЙрди्рд╣ें рдЙрдЪिрдд рд▓ाрдн рдоिрд▓े।

  • рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдоें CGMFPFED (рдЫ.рдЧ. Minor Forest Produce Federation) MSP рдХ्рд░िрдпाрди्рд╡рдпрди рдПрдЬेंрд╕ी рд╣ै। 

  • рдЙрджाрд╣рд░рдг: 2024-25 рдоें рд╡िрднिрди्рди MFP рдХे рд▓िрдП MSP рджрд░ें рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХी рдЧрдИ рд╣ैं, рдЬैрд╕े рдорд▓рдХंрдЧрдиी, рдХाрд▓рдоेрдШ, рд░ीрдаा рдЖрджि। 

2. рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд╣рдХाрд░ी рд╕ंрдШ рдПрд╡ं рдордг्рдбी рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ

  • рдЫ.рдЧ. Minor Forest Produce Co-operative Federation Ltd. рдж्рд╡ाрд░ा рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╕рд╣рдХाрд░ी рд╕ंрд░рдЪрдиा рд╕ंрдЪाрд▓िрдд। 

  • рд╡рди рдЙрдд्рдкाрджों рдХी рдЦ़рд░ीрдж рдФрд░ рд╡िрдкрдгрди рдХे рд▓िрдП “NWFP marts” рдордг्рдбिрдпाँ рдмрдиाрдИ рдЧрдИ рд╣ैं। 

  • “Van Dhan Vikas Kendra” рдФрд░ SHG (рд╕्рд╡-рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдоूрд╣) рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдоूрд▓्рдп рд╕ंрд╡рд░्рдзрди рдЧрддिрд╡िрдзिрдпाँ। (trifed.tribal.gov.in)

3. рд░ाрдЬ्рдп + рдХेंрдж्рд░ рд╕рд╣рдпोрдЧ рдПрд╡ं рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди

  • рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдФрд░ рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдоिрд▓рдХрд░ рдлंрдб, рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг, рдоूрд▓्рдп рд╕рдорд░्рдерди рдФрд░ рдоाрд░्рдХेрдЯिंрдЧ рд╕ुрд╡िрдзा рджेрддी рд╣ै।

  • рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें CGMFPFED рдФрд░ NCOL (National Collateral & Offtake) рдХे рдмीрдЪ MoU рд╣ुрдЖ рд╣ै рддाрдХि MFP рдЙрдд्рдкाрджों рдХो рдСрд░्рдЧेрдиिрдХ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрд╢рди рдФрд░ рдмेрд╣рддрд░ рдмाрдЬाрд░ рдоिрд▓े।

  • рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдХो MFP рдЦрд░ीрдж рдФрд░ рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдХे рд▓िрдП рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рднी рдоिрд▓े рд╣ैं। 


 рдХाрд░्рдпрдк्рд░рдгाрд▓ी (Action Plan / Steps)

  1. рд╕ंрднाрдЧीрдп рд╕ूрдЪी рдФрд░ рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг

    • рд╡рди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे MFP рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ैं, рдЗрд╕рдХी рд╕ूрдЪी рдмрдиाрдиा।

    • рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рд╡рди рдк्рд░рдЬाрддिрдпों рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдЙрдкाрдпों рдХा рдз्рдпाрди।

  2. рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдФрд░ рдкрд╣рдЪाрди

    • MFP рд╕ंрдЧ्рд░ाрд╣рдХों / рдХрд▓ेрдХ्рдЯрд░ों рдХा рдкंрдЬीрдХрд░рдг।

    • рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХेрди्рдж्рд░ों рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг (рдЧाँрд╡ рд╕्рддрд░, рдордг्рдбी рд╕्рддрд░)।

  3. MSP рджрд░ рдЬाрд░ी рдХрд░рдиा

    • рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा MSP рджрд░ें рдЬाрд░ी рд╣ोрддी рд╣ैं, рд░ाрдЬ्рдп рдЙрди्рд╣ें рд▓ाрдЧू рдХрд░рддा рд╣ै। 

    • рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╡рд░्рд╖ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рджрд░ों рдоें рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдЕрдж्рдпрддрди। 

  4. рдЦрд░ीрдж рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рднुрдЧрддाрди

    • рдКрдкрд░ी рдоंрдбрд▓ / рд╕рд╣рдХाрд░ी рд╕ंрдШ рдж्рд╡ाрд░ा MFP рдХी рдЦрд░ीрдж। 

    • рдмेрдЪे рдЧрдП рдЙрдд्рдкाрдж рдХे рд▓िрдП рднुрдЧрддाрди DBT / рдмैंрдХ рдЦाрддे рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े। 

    • рдпрджि рдЦрд░ीрдж рд░ाрд╢ि ₹1,000 рд╕े рдХрдо рд╣ो, рддो рдирдХрдж рднुрдЧрддाрди рднी рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। 

  5. рдоूрд▓्рдп рд╕ंрд╡рд░्рдзрди (Value Addition)

    • рдХрдЪ्рдЪे рдЙрдд्рдкाрдж рд╕े рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा (рд╕ाрдл़, рд╕ुрдЦाрдиा, рдкैрдХेрдЬिंрдЧ рдЖрджि) рдХрд░рдиा।

    • рд╕рд╣рдХाрд░ी рд╕рдоूрд╣ों / Van Dhan рдХेंрдж्рд░ों рдХो рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдиा।

    • рдм्рд░ांрдбिंрдЧ рдФрд░ рд╡िрдкрдгрди (рдЬैрд╕े “Chhattisgarh Herbals” рдм्рд░ांрдб) 

  6. рд╡िрдкрдгрди рдФрд░ рдмाрдЬ़ाрд░ рд╡िрд╕्рддाрд░

    • рд░ाрдЬ्рдп / рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп / рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдмाрдЬाрд░ों рдоें рдмेрдЪрдиा।

    • рдмाрдпो рдПрд╡ं рдСрд░्рдЧेрдиिрдХ рдк्рд░рдоाрдгрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा। 

    • рд╕рд╣рдпोрдЧी рдоाрд░्рдХेрдЯिंрдЧ рдЪैрдирд▓, рдСрдирд▓ाрдЗрди рдоंрдЪ рдЖрджि।


 рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпाँ рдФрд░ рдк्рд░рднाрд╡

  • рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдиे рд╡ाрди рдЙрдкрдЬों рдХी рдЦрд░ीрдж рдоें рд░िрдХॉрд░्рдб рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдХिрдпा — 20,270 рдоीрдЯ्рд░िрдХ рдЯрди MFP рд░ु. 52.80 рдХрд░ोрдб़ рдХे рдоूрд▓्рдп рдкрд░ рдЦрд░ीрджे рдЧрдП। 

  • рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдХो MFP рдпोрдЬрдиा рдоें рдЕрдЧ्рд░рдгी рд░ाрдЬ्рдп рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै, 52 MFP рдХो MSP рд╕ूрдЪी рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा। 

  • рд░ाрдЬ्рдп рдХो рди рдХेрд╡рд▓ рдЦрд░ीрджी рдмрд▓्рдХि рдоूрд▓्рдп рд╕ंрд╡рд░्рдзрди рдФрд░ рдкोрд╕्рдЯ-рдк्рд░ोрд╕ेрд╕िंрдЧ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдоिрд▓े। 

  • рдХोрд╡िрдб рдХाрд▓ рдоें рд▓рдЧрднрдЧ ₹120 рдХрд░ोрдб़ рдоूрд▓्рдп рдХे MFP рдЦрд░ीрджे рдЧрдП। 

  • CGMFPFED рдФрд░ рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рдмीрдЪ рдХेंрдж्рд░ рд╡ рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рдордЬрдмूрдд рд╣ुрдЖ। 


 рдЪुрдиौрддिрдпाँ рдФрд░ рд╕ुрдзाрд░ рдХे рд╕ुрдЭाрд╡

рдЪुрдиौрддिрдпाँ

  • рдмाрдЬाрд░ рдкрд╣ुँрдЪ рдФрд░ рджूрд░ी рдХाрд░рдг рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиा рдХрдаिрди рд╣ै।

  • рдХुрдЫ рдЙрдд्рдкाрджों рдоें рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдФрд░ рдк्рд░рдоाрдгрди рдХी рдХрдоी।

  • рдЕрд╡ैрдз / рдЕрддि рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рд╕рдорд╕्рдпा рдЬिрд╕рд╕े рдЙрдд्рдкाрджрди рд╕्рдеिрд░ рди рд╣ो।

  • рдоूрд▓्рдп рд╕ंрд╡рд░्рдзрди рд╣ेрддु рд╕ंрд╕ाрдзрди рдФрд░ рддрдХрдиीрдХी рдХрдоी।

  • рд╡рди рдЕрдзिрдХाрд░ рдПрд╡ं рднूрдоि рд╕्рд╡ाрдоिрдд्рд╡ рд╡िрд╡ाрдж। 

рд╕ुрдзाрд░ рд╕ुрдЭाрд╡

  • рд╕्рдеाрдиीрдп рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рд╣рд╕्рддांрддрд░рдг рдФрд░ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХेंрдж्рд░ рдмрдиाрдиा।

  • рдХेंрдж्рд░-рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдорди्рд╡рдп рдмेрд╣рддрд░ рдХрд░рдиा।

  • рд╕ंрд╡рд░्рдзрди рдХेंрдж्рд░ों рдХो рдЖрдзुрдиिрдХ рдЙрдкрдХрд░рдг рдФрд░ рд╕ंрд╕ाрдзрди рджेрдиा।

  • рдм्рд░ांрдбिंрдЧ рдПрд╡ं рдЖрдпाрдд-рдиिрд░्рдпाрдд рд╕рд╣рдпोрдЧ рдмрдв़ाрдиा।

  • рд╕рддрдд рдФрд░ рди्рдпाрдпрдкूрд░्рдг рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдиीрддिрдпाँ рдЕрдкрдиाрдиा।


 рдоाрдирд╡ीрдп рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг — рдЬीрд╡рди рдХी рдХрд╣ाрдиिрдпाँ

“рдкрд╣рд▓े рдЬंрдЧрд▓ рд╕े рдХुрдЫ рдоिрд▓рддा рд╣ी рдирд╣ीं рдеा, рдЕрдм MSP рд╕े рд╣рдоें рдЕрдЪ्рдЫा рджाрдо рдоिрд▓рддा рд╣ै।”
“рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी SHG рдиे рд╡рди рдЙрдд्рдкाрдж рдХो рдкैрдХ рдХрд░ рдмेрд╣рддрд░ рдоूрд▓्рдп рджिрд▓ाрдпा।”

рдЗрди рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдЬंрдЧрд▓ рдФрд░ рдЬीрд╡рди рдЬुрдб़े рд╣ैं — рдЗрди рдпोрдЬрдиाрдУं рдиे рдЖрдЬीрд╡िрдХा рдХे рд╕ाрде рд╕рдо्рдоाрди рднी рд▓ौрдЯा рджिрдпा рд╣ै।


 рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖

рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдХी рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╡рди рдЙрдд्рдкाрдж рдЦрд░ीрдж / рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рдпोрдЬрдиाрдПँ рд╡рди-рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा, рдФрд▒ рд╡рди рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХे рд╕рддрдд рдЙрдкрдпोрдЧ рдХी рд░ाрд╣ рджेрддी рд╣ैं।
MSP + рд╕рд╣рдХाрд░ी рд╕ंрдШ + рдоूрд▓्рдп рд╕ंрд╡рд░्рдзрди рдоॉрдбрд▓ рдиे рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдирдИ рдоिрд╕ाрд▓ рдХाрдпрдо рдХी рд╣ै।
рд▓ेрдХिрди рдиिрд░ंрддрд░ рд╕ुрдзाрд░, рдмेрд╣рддрд░ рдоाрд░्рдХेрдЯिंрдЧ рдФрд░ рдиीрддि рд╕рдорд░्рдерди рд╕े рдпрд╣ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдФрд░ рдордЬрдмूрдд рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।


рд╣ाрдл рдмिрдЬрд▓ी рдмिрд▓ рдпोрдЬрдиा рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ – рдЖрдзा рдмिрдЬрд▓ी рдмिрд▓ рд░ाрд╣рдд

рдЫ.рдЧ. рд╕ौрд░ рд╕ुрдЬрд▓ рдпोрдЬрдиा 2025 – рдХिрд╕ाрдиों рдХे рд▓िрдП рд╕ौрд░ рдкंрдк рдпोрдЬрдиा

рдирд░рд╡ा-рдЧрд░рд╡ा-рдШुрд░рд╡ा-рдмाрд░ी рдпोрдЬрдиा 2025 – рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдХा рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдоॉрдбрд▓

FAQs (4 Relevant Questions)

Q1. рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╡рди рдЙрдд्рдкाрдж рдпोрдЬрдиाрдПँ рдХ्рдпा рд╣ैं?
рдпे рдпोрдЬрдиाрдПँ рдЬंрдЧрд▓ों рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд▓рдШु рдЙрдд्рдкाрджों (рдЬैрд╕े рддेंрджू рдкрдд्рддा, рд╢рд╣рдж, рдмीрдЬ, рдЬрдб़ी-рдмूрдЯिрдпाँ) рдХी рдЦрд░ीрдж рдФрд░ рдоूрд▓्рдп рд╕рдорд░्рдерди рд╕े рдЬुрдб़ी рд╣ैं।

Q2. рдЗрди рдпोрдЬрдиाрдУं рд╕े рдХिрд╕े рд▓ाрдн рдоिрд▓рддा рд╣ै?
рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдХे рд╡рди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рдФрд░ рдЧ्рд░ाрдоीрдг рд╕ंрдЧ्рд░ाрд╣рдХ рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХो рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд▓ाрдн рдоिрд▓рддा рд╣ै।

Q3. MSP (рди्рдпूрдирддрдо рд╕рдорд░्рдерди рдоूрд▓्рдп) рдХ्рдпा рд╣ोрддा рд╣ै?
рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХिрдпा рдЧрдпा рд╡рд╣ рдоूрд▓्рдп, рдЬिрд╕ рдкрд░ MFP рдЙрдд्рдкाрдж рдЦрд░ीрджे рдЬाрддे рд╣ैं рддाрдХि рд╕ंрдЧ्рд░ाрд╣рдХों рдХो рдЙрдЪिрдд рджрд░ рдоिрд▓े।

Q4. рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХौрди рдХрд░рддा рд╣ै?
рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдоाрдЗрдирд░ рдлॉрд░ेрд╕्рдЯ рдк्рд░ोрдб्рдпूрд╕ рдХो-рдСрдкрд░ेрдЯिрд╡ рдлेрдбрд░ेрд╢рди (CGMFPFED) рдЗрди рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рдХ्рд░िрдпाрди्рд╡рдпрди рдХрд░рддी рд╣ै।

Comments

Popular posts from this blog

рдмिрд╣ाрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╕рднी рдк्рд░рдоुрдЦ рдпोрдЬрдиाрдУं рдХी рд╕ूрдЪी – рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдкूрд░ी рдЬाрдирдХाрд░ी | Progress India

ЁЯСЙрдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХी рд╕рднी рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХी рд╕ूрдЪी | рд▓ाрдн, рдкाрдд्рд░рддा рдФрд░ рдЖрд╡ेрджрди рд▓िंрдХ рдПрдХ рдЬрдЧрд╣ ! рдкूрд░्рд╡рдЬों рдХी рд╕ंрдкрдд्рддि рдоें рдмंрдЯрд╡ाрд░ा рдХैрд╕े рдХрд░ें? LPC рдХ्рдпा рд╣ै? рдХैрд╕े рдкрддा рдХрд░ें рдХि рдЖрдк рдЬрдоीрди рдХे рд╡ैрдз рдоाрд▓िрдХ рд╣ैं рдпा рдирд╣ीं? рднू рдирдХ्рд╢ा рдкोрд░्рдЯрд▓ (Bhu Naksha Portal) рдХ्рдпा рд╣ै? рднू–рдЬрди рд╢िрдХाрдпрдд рдкोрд░्рдЯрд▓ (Bhu-Jan Shikayat Portal) рдХ्рдпा рд╣ै? рдХ्рдпा рдЬрдоीрди рдмेрдЪрдиे рдпा рдмंрдЯрд╡ाрд░े рдоें рдмाрдзा рдЖрдиे рдкрд░ рдХрд░ें? рдХрдм्рдЬ़ा рд╣рдЯрд╡ाрдиा (Illegal Possession Removal) рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдЬрдм рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рднूрдоि рд░िрдХॉрд░्рдб рдЕрдкрдбेрдЯ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддो рдХ्рдпा рдХрд░ें? рдЦाрддा рдПрд╡ं рдЬрдоाрдмंрджी рдХ्рдпा рд╣ै? рдЬрдоीрди рдХा рдмंрдЯрд╡ाрд░ा рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдЕрд╡ैрдз рдЕрддिрдХ्рд░рдордг (Illegal Encroachment) рдХ्рдпा рд╣ै? рдирдХ्рд╢ा рд╕े рд╕ीрдоांрдХрди (Demarcation) рдХैрд╕े рдХрд░рд╡ाрдПं? рд╕िрд╡िрд▓ рдХोрд░्рдЯ рдоें рджाрд╡ा рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдирдХ्рд╢ा (Land Map) рдХ्рдпा рд╣ै? рдиाрдоांрддрд░рдг, рджाрдЦिрд▓-рдЦाрд░िрдЬ рдФрд░ рд╡ंрд╢ाрд╡рд▓ी рд╕े рдЬुрдб़े рд╡िрд╡ाрдж рдХ्рдпा рдХрд░ें? C.S., R.S., рдФрд░ Halka рдЦрддिрдпाрди рдХ्рдпा рд╣ै? рдоूрд▓ рдЦрддिрдпाрди рдХ्рдпा рд╣ोрддा рд╣ै? рдмिрд╣ाрд░ рдоें рд╡ाрд░िрд╕ाрдиा рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЕрдЧрд░ рднूрдоि рдХे рдЕрднिрд▓ेрдЦों (рдЬрдоाрдмंрджी, рдЦрддिрдпाрди, рдирдХ्рд╢ा, рдпा рджाрдЦिрд▓-рдЦाрд░िрдЬ) рдоें рдЬ़рдоीрди рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ (рд░рдХрдмा) рдЧрд▓рдд рджрд░्рдЬ рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै, рдЕрдЧрд░ рднू-рдЕрднिрд▓ेрдЦ (Land Record) рдпा рдЬрдоाрдмंрджी / рдЦрддिрдпाрди / рджाрдЦिрд▓-рдЦ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...