Skip to main content

рдиिрд░्рдоाрдг рдордЬрджूрд░ рдЬीрд╡рди рдЬ्рдпोрддि рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ 2025

рдиिрд░्рдоाрдг рдХाрд░्рдпрд╕्рдерд▓ рдкрд░ рдХाрдо рдХрд░ рд░рд╣े рдордЬрджूрд░, рдкीрд▓े рд╣ेрд▓рдоेрдЯ рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдЬैрдХेрдЯ рдкрд╣рдиे рд╣ुрдП, рдПрдХ рд╕ाрде рдпोрдЬрдиा рдмрдиाрддे рд╣ुрдП।

рдиिрд░्рдоाрдг рдордЬрджूрд░ рдЬीрд╡рди рдЬ्рдпोрддि рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा – рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़

✅ рдпोрдЬрдиा рдХा рдкрд░िрдЪрдп

  1. рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХा рдиाрдо рд╣ै рдиिрд░्рдоाрдг рдордЬрджूрд░ рдЬीрд╡рди рдЬ्рдпोрддि рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा – рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд▓िрдП।

  2. рдпрд╣ рд╢्рд░рдо-рд╡िрднाрдЧ / рднрд╡рди рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рд╕рди्рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░्рдордХाрд░ рдХрд▓्рдпाрдг рдоंрдбрд▓ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЖрддी рдеी। (shramevjayate.cg.gov.in)

  3. рдЗрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдеा рдкंрдЬीрдХृрдд рдиिрд░्рдоाрдг рдордЬрджूрд░ों рдХो рдЬीрд╡рди рдмीрдоा рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा-рдХрд╡рдЪ рджेрдиा।

  4. рд╣ाрд▓ाँрдХि рд╕ूрдЪрдиाрдПँ рдмрддाрддी рд╣ैं рдХि рдпрд╣ “рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдмंрдж” рд╕्рдеिрддि рдоें рд╣ै। 


 рдкाрдд्рд░рддा-рдоाрдирджंрдб (рдЬिрди рд╕рдордп рд▓ाрдЧू рдеे)

  • рдпोрдЬрдиा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдкंрдЬीрдХृрдд рдиिрд░्рдоाрдг рд╢्рд░рдоिрдХ рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдеा। 

  • рд╕рджрд╕्рдп рдХी рдЖрдпु рд╡ рдЕрди्рдп рд╢рд░्рддें рд╕्рдеाрдиीрдп рдиिрдпрдоों рдПрд╡ं рдоंрдбрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдеीं। (рдЖрдпु, рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдЕрд╡рдзि рдЖрджि)

  • рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдордп рдкрд░ рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдПрд╡ं рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиा рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рдеा।


 рдпोрдЬрдиा рдХे рд▓ाрдн

  • рдпрджि рд╕рджрд╕्рдп рдХो рдЖрдХрд╕्рдоिрдХ рдЕрдерд╡ा рд╕ाрдоाрди्рдп рдХाрд░рдг рд╕े рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЬाрддी рдеी, рддो рдиाрдоांрдХिрдд рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдмीрдоा рд░ाрд╢ि рдоिрд▓рддी рдеी।

  • рдЗрд╕ рдмीрдоा рдХрд╡рдЪ рд╕े рд╢्рд░рдоिрдХ-рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХा рд╡िрдХрд▓्рдк рдоिрд▓ рд░рд╣ा рдеा।

  • рдпрд╣ рдПрдХ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХी рдкрд╣рд▓ рдеी, рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рдЕрд╕ंрдЧрдаिрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдордЬрджूрд░ों рдХे рд▓िрдП।


 рдмंрдж рд╣ोрдиे рдХा рд╕ंрдХेрдд

  • рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ рдкрд░ рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд “рдЬीрд╡рди рдЬ्рдпोрддि рдмीрдоा” рдЕрдм “рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдмंрдж” рд╕्рдеिрддि рдоें рджिрдЦाрдИ рджेрддी рд╣ै। 

  • рдорддрд▓рдм рдХि рдЕрднी рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХे рдирдП рдкंрдЬीрдХрд░рдг/рдиाрдоांрдХрди рдЬाрд░ी рдирд╣ीं рд╣ैं рдпा рд▓ाрднाрд░्рдеी рдмрдирдиे рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдмंрдж рд╣ै।

  • рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрджि рдЖрдк рдпा рдЖрдкрдХे рдкрд░िрдЪिрдд рдХिрд╕ी рдиिрд░्рдоाрдг рд╢्рд░рдоिрдХ рд╣ैं, рддो рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдкрд░ рднрд░ोрд╕ा рдХрд░рдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рдХाрд░्рдпाрд▓рдп-рд╕्рдеिрддि рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдХрд░рдиा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै।


 рдЕрдм рдХ्рдпा рдХрд░ें – рдПрдХ्рд╢рди рдк्рд▓ाрди

  • рдЪрд░рдг 1: рдпрджि рдЖрдк рдиिрд░्рдоाрдг рд╢्рд░рдоिрдХ рд╣ैं, рддो рдкрд╣рд▓े рдЬांрдЪें рдХि рдЖрдкрдХा рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рднрд╡рди рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рд╕рди्рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░्рдордХाрд░ рдХрд▓्рдпाрдг рдоंрдбрд▓ рдоें рд╣ुрдЖ рд╣ै рдпा рдирд╣ीं।

  • рдЪрд░рдг 2: рдоंрдбрд▓ рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдпा рд╢्рд░рдо рд╡िрднाрдЧ рд╕े рдкूрдЫें рдХि “рдиिрд░्рдоाрдг рдордЬрджूрд░ рдЬीрд╡рди рдЬ्рдпोрддि рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा” рдЖрдкрдХी рд╢्рд░ेрдгी рдоें рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рд╣ै рдпा рдирд╣ीं।

  • рдЪрд░рдг 3: рдпрджि рдмंрдж рд╣ै, рддो рдЕрди्рдп рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ рдмीрдоा/рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдпोрдЬрдиाрдУं рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд▓ें (рдЙрджाрд╣рд░рдг-рд╕्рд╡рд░ूрдк рдк्рд░рдзाрди рдоंрдд्рд░ी рдЬीрд╡рди рдЬ्рдпोрддि рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा – PMJJBY)। 

  • рдЪрд░рдг 4: рдЖрдкрдХे рдмैंрдХ-рдЦाрддे рдХो рд╕рдХ्рд░िрдп рд░рдЦें, рд╣िрд╕ाрдм-рдХिрддाрдм рд╕рд╣ी рд░рдЦें, рдиाрдоांрдХрди рд╡ рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдХी рдХॉрдкी рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦें।

  • рдЪрд░рдг 5: рдпрджि рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХो рдкुрдирд░्рд╕рдХ्рд░िрдп рдХिрдпा рдЬाрдП, рддो рдЖрдк рддैрдпाрд░ рд░рд╣ें — рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдХрд░рд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдкрд╣рд▓े рд╕े рддैрдпाрд░ рд╣ों।

  • рдЪрд░рдг 6: рд╕рд░ाрд╣рдиा рдХрд░ें рдХि рдЖрдк рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं — рдЗрд╕े рдЕрдкрдиे рд╢्рд░рдоिрдХ рд╕ाрдеी-рд╕рд╣рдпोрдЧिрдпों рдоें рд╕ाрдЭा рдХрд░ें, рддाрдХि рдХोрдЗ рднी рд╕ूрдЪрдиा рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рди рд░рд╣े।


 рд╕ुрдЭाрд╡ рдПрд╡ं рд╕ाрд╡рдзाрдиिрдпाँ

  • рдХрднी рднी “рд╕рдХ्рд░िрдп” рджрд░्рдЬ рдирд╣ीं рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдпोрдЬрдиा рдкрд░ рдиिрд╡ेрд╢/рдЙрдо्рдоीрдж рди рд░рдЦें — рдкрд╣рд▓े рд╕्рдеिрддि рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░ें।

  • рдХिрд╕ी рднी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдкрд░ рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░ рдХрд░рддे рд╕рдордп рд╕рдордЭ рд▓ें рдХि рдХ्рдпा рдпोрдЬрдиा рд╡ैрдз рд╣ै, рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै рдпा рдмंрдж рдкреЬी рд╣ै।

  • рдмैंрдХ рдЦाрддे, рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░, рдкрддा рдЖрджि рдЕрдкрдбेрдЯ рд░рдЦें — рдХ्рдпोंрдХि рдпोрдЬрдиाрдУं рдХे рд▓िрдП рдпे рдЕрдХ्рд╕рд░ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ोрддे рд╣ैं।

  • рдпрджि рдпोрдЬрдиा рдмंрдж рд╣ै, рддो рд╢्рд░рдоिрдХों рдХी рдЬрд░ूрд░рддों рд╣ेрддु рдЕрди्рдп рд░ाрдЬ्рдп-рдпा рдХेрди्рдж्рд░-рдХृрдд рдпोрдЬрдиाрдУं рдХी рддрд▓ाрд╢ рдХрд░ें।

  • рдиिрд░्рдоाрдг рдордЬрджूрд░ों рдХे рд▓िрдП рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рд╡ рдмीрдоा рд╕िрд░्рдл рдпोрдЬрдиा рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдХрд╡рдЪ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП — рдЗрд╕рд▓िрдП рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╡ рд▓ाрдн рджोрдиों рдкрд░ рдз्рдпाрди рджें।


рдХाрд░्рдпрд╕्рдерд▓ рдкрд░ рдХाрдо рдХрд░ рд░рд╣े рдордЬрджूрд░, рдкीрд▓े рд╣ेрд▓рдоेрдЯ рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдЬैрдХेрдЯ рдкрд╣рдиे рд╣ुрдП,

рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд╕ाрд░ांрд╢

  • “рдиिрд░्рдоाрдг рдордЬрджूрд░ рдЬीрд╡рди рдЬ्рдпोрддि рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा (рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़)” рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╢्рд░рдоिрдХ-рдмीрдоा рдкрд╣рд▓ рдеी।

  • рд▓ाрднाрд░्рдеी: рдкंрдЬीрдХृрдд рдиिрд░्рдоाрдг рд╢्рд░рдоिрдХ।

  • рд▓ाрдн: рдоृрдд्рдпु рдкрд░ рдмीрдоा рд░ाрд╢ि рдЙрдкрд▓рдм्рдз।

  • рд▓ेрдХिрди: рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдмंрдж рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╣ै — рдирдП рдиाрдоांрдХрди рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рджिрдЦрддे।

  • рд╕ुрдЭाрд╡: рд╡िрд╡рд░рдг рд╕्рд╡рдпं рдкुрд╖्рдЯि рдХрд░ें। рдЕрди्рдп рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ рдпोрдЬрдиाрдПँ рджेрдЦें।


ЁЯСЙ рдиिрд░्рдоाрдг рдордЬрджूрд░ рдХौрд╢рд▓ рд╡िрдХाрд╕ рдПрд╡ं рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдпोрдЬрдиा – рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़

ЁЯСЙ рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдиिрд░्рдоाрдг рд╢्рд░рдоिрдХ рджीрд░्рдШाрдпु рд╕рд╣ाрдпрддा рдпोрдЬрдиा – рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़

ЁЯСЙ рдк्рд░рдзाрди рдоंрдд्рд░ी рдЬीрд╡рди рдЬ्рдпोрддि рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा (PMJJBY) – рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдпोрдЬрдиा

FAQs (Frequently Asked Questions)

Q1. рдиिрд░्рдоाрдг рдордЬрджूрд░ рдЬीрд╡рди рдЬ्рдпोрддि рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा рдХ्рдпा рд╣ै?

рдпрд╣ рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдХे рдкंрдЬीрдХृрдд рдиिрд░्рдоाрдг рд╢्рд░рдоिрдХों рдХे рд▓िрдП рдЬीрд╡рди рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा рдеी, рдЬिрд╕рд╕े рдоृрдд्рдпु рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдоिрд▓рддी рдеी।

Q2. рдХ्рдпा рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рдЕрднी рднी рдЪाрд▓ू рд╣ै?
рдирд╣ीं, рд╕рд░рдХाрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा “рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдмंрдж” рд╣ै। рдирдП рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдирд╣ीं рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं।

Q3. рдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд рдХ्рдпा рд▓ाрдн рдоिрд▓рддे рдеे?
рдоृрдд्рдпु рдкрд░ рдиाрдоांрдХिрдд рдкрд░िрдЬрди рдХो рдмीрдоा рд░ाрд╢ि рджी рдЬाрддी рдеी, рдЬिрд╕рд╕े рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХो рдЕрд╕्рдеाрдпी рдЖрд░्рдеिрдХ рд░ाрд╣рдд рдоिрд▓ рд╕рдХे।

Q4. рдпрджि рдпोрдЬрдиा рдмंрдж рд╣ै рддो рдХ्рдпा рд╡िрдХрд▓्рдк рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ैं?
рд╢्рд░рдоिрдХ “рдк्рд░рдзाрди рдоंрдд्рд░ी рдЬीрд╡рди рдЬ्рдпोрддि рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा (PMJJBY)” рдпा “рд╢्рд░рдо рдХाрд░्рдб-рдЖрдзाрд░िрдд рдмीрдоा рдпोрдЬрдиाрдУं” рдХा рд▓ाрдн рд▓े рд╕рдХрддे рд╣ैं।

Q5. рдЬाрдирдХाрд░ी рдХैрд╕े рд╕рдд्рдпाрдкिрдд рдХрд░ें?
рд╢्рд░рдо рд╡िрднाрдЧ рдпा рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рднрд╡рди рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рд╕рди्рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░्рдордХाрд░ рдХрд▓्рдпाрдг рдоंрдбрд▓ рдХे рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдоें рд╕ंрдкрд░्рдХ рдХрд░ें।

Comments

Popular posts from this blog

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं: рдЖрд╕ाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

рдЕрдм рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиा рд╣ुрдЖ рдЖрд╕ाрди!  рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं – рддो рдпрд╣ рдЧाрдЗрдб рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд╣ै।  рднाрдЧ 1: рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Birth Certificate)  рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░? рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдПрдбрдоिрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП  рдХрдм рдмрдирд╡ाрдПं? рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे 21 рджिрди рдХे рднीрддрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиा рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рджेрд░ рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЕрдлिрдбेрд╡िрдЯ рдФрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдЕрдк्рд░ूрд╡рд▓ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़: рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдиाрдо (рдЕрдЧрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ो) рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди (Aadhaar, рд╡ोрдЯрд░ ID) рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдоिрд▓ा рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (рдпрджि рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ) рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Electricity Bill, Ration Card рдЖрджि) ...