Skip to main content

ADIP рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╡рдпोрд╢्рд░ी рдпोрдЬрдиा – рджिрд╡्рдпांрдЧрдЬрдиों рд╡ рдмुрдЬ़ुрд░्рдЧों рдХे рд▓िрдП рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рд╕рд╣ाрдпрдХ рдЙрдкрдХрд░рдг

Assistance to Disabled Persons

 ADIP (Assistance to Disabled Persons) рдФрд░ Rashtriya Vayoshri Yojana (RVY) рдХी рд░ाрдЬ्рдп рд╡ рдХेंрдж्рд░ рд╕्рддрд░ीрдп рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡िрд╡рд░рдг рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै:

1. ADIP рдпोрдЬрдиा (рдХेंрдж्рд░ – рджिрд╡्рдпांрдЧрдЬрди рдХे рд▓िрдП)

рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╕рд╣ाрдпрдХ рдЙрдкрдХрд░рдг — рдЬैрд╕े рд╡्рд╣ीрд▓рдЪेрдпрд░, рд╡ॉрдХрд░, рдХृрдд्рд░िрдо рдЕंрдЧ, рд╢्рд░рд╡рдг рдпंрдд्рд░ рдЖрджि — рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдХे рджिрд╡्рдпांрдЧ рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХी рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рдоुрдЦ्рдпрдзाрд░ा рдоें рднाрдЧीрджाрд░ी рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा।

✅ рдкाрдд्рд░рддा

  • рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ рд╡्рдпрдХ्рддि (рднाрд░рддीрдп рдиाрдЧрд░िрдХ)।

  • рди्рдпूрдирддрдо 40% рдк्рд░рдоाрдгिрдд рджिрд╡्рдпांрдЧрддा

  • рдоाрд╕िрдХ рдЖрдп ₹20,000 рд╕े рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं (рд╕्рд╡рдпं рдпा рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд╕्рддрд░ рдкрд░)।

  • рдкिрдЫрд▓े 3 рд╡рд░्рд╖ों рдоें рдЗрд╕ी рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХे рд▓िрдП рдХोрдИ рд╕рд╣ाрдпрддा рдирд╣ीं рдоिрд▓ी рд╣ो।

 рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ

рдЖрдзाрд░, рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рдк्рд░рдоाрдгрдкрдд्рд░, рдЖрдп рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░, рдкрд╣рдЪाрди рдФрд░ рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг।

 рдЖрд╡ेрджрди

рдЕрдзिрдХृрдд рдПрдЬेंрд╕िрдпों (NGO, рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕ंрд╕्рдеाрди, ALIMCO) рдпा рдЬिрд▓ा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдХрд▓्рдпाрдг/рджिрд╡्рдпांрдЧрдЬрди рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдХाрд░्рдпाрд▓рдп।


 2. Rashtriya Vayoshri Yojana (рдХेंрдж्рд░ – рд╡рд░िрд╖्рда рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рд▓िрдП)

рдЬिрди рд╡рд░िрд╖्рда рдиाрдЧрд░िрдХों рдХी рдЙрдо्рд░ ≥60 рд╡рд░्рд╖ рд╣ो рдФрд░ рдЬो BPL рдпा рдЖрдп ≤₹15,000/рдоाрд╣ рд╡ाрд▓े рд╣ों, рдЙрди्рд╣ें рдЙрдо्рд░ рд╕ंрдмंрдзी рдЕрдХ्рд╖рдорддाрдУं рдХे рд▓िрдП рдиि:рд╢ुрд▓्рдХ рд╕рд╣ाрдпрдХ рдЙрдкрдХрд░рдг рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा: рдЪрд╢्рдоा, рд╡्рд╣ीрд▓рдЪेрдпрд░, рд╡ॉрдХрд░, рдЯ्рд░ाрдЗрдкॉрдб, рдХृрдд्рд░िрдо рджांрдд, рд╢्рд░рд╡рдг рдпंрдд्рд░ рдЖрджि (india.gov.in)।

✅ рдкाрдд्рд░рддा

  • рдЙрдо्рд░ ≥60 рд╡рд░्рд╖, BPL рдкрд░िрд╡ाрд░/рдЖрдп ≤₹15,000।

  • рджृрд╖्рдЯि, рд╕ुрдирдиे, рдЧрддिрд╢ीрд▓рддा рдпा рджांрддों рдХी рдЕрдХ्рд╖рдорддा рдЬैрд╕ी рдЙрдо्рд░-рд╕ंрдмंрдзी рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП scw.dosje.gov.in

 рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ

рдЖрдзाрд░, рд░ाрд╢рди рдХाрд░्рдб, рдЖрдп рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░, BPL рдк्рд░рдоाрдг рдЖрджि।

 рдХ्рд░िрдпाрди्рд╡рдпрди

ALIMCO рдж्рд╡ाрд░ा рдХैंрдк рдЖрдзाрд░िрдд рд╡िрддрд░рдг; рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдЬिрд▓ा рд╕рдоिрддि рдоें рд▓ाрднाрд░्рдеिрдпों рдХी рдкрд╣рдЪाрди; рд▓ाрднाрд░्рдеिрдпों рдХी 30% рдорд╣िрд▓ाрдПँ рд╣ोрдиे рдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп (scw.dosje.gov.in, india.gov.in)।

  • 2023 рддрдХ рдмिрд╣ाрд░ рдоें 7,205 рд╡рд░िрд╖्рда рдиाрдЧрд░िрдХों рдХो рд▓ाрдн рдоिрд▓ा; ₹5.05 рдХрд░ोрдб़ рдХे рдЙрдкрдХрд░рдг рд╡िрддрд░िрдд рд╣ुрдП।


 рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдмिрд╣ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рд╡िрддрд░рдг (рднрднрд░рдкुрд░)

  • рдЬूрди 2025 рдоें 1,720 рд▓ाрднाрд░्рдеिрдпों рдХो ADIP/RVY рдХे рддрд╣рдд рдЙрдкрдХрд░рдг рд╡िрддрд░िрдд।

  • 636 рджिрд╡्рдпांрдЧ (ADIP) рдФрд░ 1,084 рд╡рд░िрд╖्рда рдиाрдЧрд░िрдХ (RVY) рдХो рд╡्рд╣ीрд▓рдЪेрдпрд░, рдЯ्рд░ाрдЗрд╕ाрдЗрдХिрд▓, рд╢्рд░рд╡рдг рдпंрдд्рд░, рд╡ॉрдХрд░, рдХ्рд░рдЪ рдЖрджि рдоिрд▓े।


 рддुрд▓рдиा рд╕ाрд░ांрд╢

рдпोрдЬрдиा рд▓рдХ्рд╖िрдд рд╕рдоूрд╣ рд▓ाрдн рдЖрд╡ंрдЯрди рд╕्рддрд░
ADIP рд╕рднी рдЖрдпु рд╡рд░्рдЧ рдХे рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40%) рд╡्рд╣ीрд▓рдЪेрдпрд░, рдХृрдд्рд░िрдо рдЕंрдЧ, рдЗрдд्рдпाрджि рдХेंрдж्рд░ + рдПрдЬेंрд╕ीрдХृрдд рд╡िрддрд░рдг
RVY рд╡рд░िрд╖्рда рдиाрдЧрд░िрдХ ≥60, BPL/рдЖрдп ≤₹15,000 рд╕рд╣ाрдпрдХ рдЙрдкрдХрд░рдг рдЬैрд╕े рд╡्рд╣ीрд▓рдЪेрдпрд░, рд╡ॉрдХрд░, рдЪрд╢्рдоा рдХेंрдж्рд░ + рдЬिрд▓ा рд╕рдоिрддि/рдХैंрдк

✅ рдЕрдм рдХ्рдпा рдХрд░ें?   10pointer.com/current-af...

  1. рдЬांрдЪ рдХрд░ें – рдХ्рдпा рдЖрдк рдпा рдЖрдкрдХा рдкрд░िрд╡ाрд░ ADIP рдпा RVY рдХी рдкाрдд्рд░рддा рдоें рдЖрддे рд╣ैं?

  2. рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рддैрдпाрд░ рдХрд░ें – рджिрд╡्рдпांрдЧрддा/рдЖрдп рдк्рд░рдоाрдг, BPL/рдЖрдп рдк्рд░рдоाрдг, рдкрд╣рдЪाрди-рдкрдд्рд░, рдЖрдзाрд░।

  3. рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░ें

    • ADIP: рдЬिрд▓े рдХे рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдХрд▓्рдпाрдг рдпा рджिрд╡्рдпांрдЧ рдЬрди рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХे рдкाрд╕।

    • RVY: ALIMCO/рд░ाрдЬ्рдп рдкंрдЪाрдпрдд рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рдХैंрдк рдпा рдЬिрд▓ा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рди्рдпाрдп рдХाрд░्рдпाрд▓рдп।

  4. рдХैंрдк/рд╡िрддрд░рдг рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो – SMS рдпा рдкंрдЪाрдпрдд/рдбॉрдХ्рдЯрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдмुрд▓ाрд╡ा рдоिрд▓рдиे рдХे рдмाрдж рдЙрдкрдХрд░рдг рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें।


FAQ (Frequently Asked Questions)

Q1. рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдиिрд╢рдХ्рддрдЬрди рд╕्рд╡рд░ोрдЬ़рдЧाрд░ рдПрд╡ं рд╢िрдХ्рд╖ा рдЛрдг рдпोрдЬрдиा рдХ्рдпा рд╣ै?
ЁЯСЙ рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рджिрд╡्рдпांрдЧрдЬрди рдХो рд╕्рд╡рд░ोрдЬ़рдЧाрд░ рд╢ुрд░ू рдХрд░рдиे рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдЖрд╕ाрди рдЛрдг рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиे рд╣ेрддु рдЪрд▓ाрдИ рдЬाрддी рд╣ै।

Q2. рдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд рдХिрддрдиा рдЛрдг рдоिрд▓рддा рд╣ै?
ЁЯСЙ рд╕्рд╡рд░ोрдЬ़рдЧाрд░ рд╣ेрддु рдЕрдзिрдХрддрдо ₹5 рд▓ाрдЦ рддрдХ рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рд╣ेрддु ₹4 рд▓ाрдЦ рддрдХ рдХा рдЛрдг рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

Q3. рдЛрдг рдкрд░ рдм्рдпाрдЬ рджрд░ рдХ्рдпा рд╣ै?
ЁЯСЙ рд╕ाрдзाрд░рдг рдм्рдпाрдЬ рджрд░ 4% рд╡ाрд░्рд╖िрдХ
ЁЯСЙ рд╕рдордп рдкрд░ рдХिрд╕्рдд рдЪुрдХाрдиे рдкрд░ рдм्рдпाрдЬ рдоें рдЫूрдЯ рднी рдоिрд▓рддी рд╣ै।

Q4. рдкाрдд्рд░рддा рдХ्рдпा рд╣ै?
ЁЯСЙ 40% рдпा рдЙрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрдЬрди
ЁЯСЙ рдмिрд╣ाрд░ рдХे рд╕्рдеाрдпी рдиिрд╡ाрд╕ी
ЁЯСЙ рдЖрдпु рд╕ीрдоा – 18 рд╕े 50 рд╡рд░्рд╖ (рд╕्рд╡рд░ोрдЬ़рдЧाрд░ рдХे рд▓िрдП)
ЁЯСЙ рд╢िрдХ्рд╖ा рдЛрдг рд╣ेрддु – рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕ंрд╕्рдеाрди рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рд╣ोрдиा рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै।

Q5. рдЖрд╡ेрджрди рдХрд╣ाँ рдХрд░ें?
ЁЯСЙ рдСрдирд▓ाрдЗрди – socialwelfare.bih.nic.in
ЁЯСЙ рдСрдлрд▓ाрдЗрди – рдЬिрд▓ा рд╕рдоाрдЬ рдХрд▓्рдпाрдг рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдпा рдмिрд╣ाрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╡िрдд्рдд рдиिрдЧрдо / рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╡िрдд्рддीрдп рд╕ंрд╕्рдеा।

Q6. рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдХौрди рд╕े рд╣ैं?
ЁЯСЙ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рдк्рд░рдоाрдгрдкрдд्рд░, рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб, рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдгрдкрдд्рд░, рдЖрдп рдк्рд░рдоाрдгрдкрдд्рд░, рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдк्рд░рдоाрдгрдкрдд्рд░ (рд╢िрдХ्рд╖ा рдЛрдг рд╣ेрддु), рдк्рд░ोрдЬेрдХ्рдЯ рд░िрдкोрд░्рдЯ (рд╕्рд╡рд░ोрдЬ़рдЧाрд░ рд╣ेрддु), рдмैंрдХ рдкाрд╕рдмुрдХ, рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдлोрдЯो।

рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдиिрд╢рдХ्рддрдЬрди рд╕्рд╡рд░ोрдЬ़рдЧाрд░ рдПрд╡ं рд╢िрдХ्рд╖ा рдЛрдг рдпोрдЬрдиाрдПँ – рд╕рд╢рдХ्рдд рджिрд╡्рдпांрдЧ рд╕рдоाрдЬ рдХी рдУрд░ рдПрдХ рдХрджрдо

рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рджिрд╡्рдпांрдЧрдЬрди рд╡िрд╡ाрд╣ рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рдпोрдЬрдиा – рд╕рдоाрдирддा рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрдирдЬрдирдХ рдЬीрд╡рди рдХी рдУрд░ рдПрдХ рдкрд╣рд▓

рдмिрд╣ाрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╕рднी рдк्рд░рдоुрдЦ рдпोрдЬрдиाрдУं рдХी рд╕ूрдЪी – рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдкूрд░ी рдЬाрдирдХाрд░ी | Progress India

Comments

Popular posts from this blog

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं: рдЖрд╕ाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

рдЕрдм рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиा рд╣ुрдЖ рдЖрд╕ाрди!  рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं – рддो рдпрд╣ рдЧाрдЗрдб рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд╣ै।  рднाрдЧ 1: рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Birth Certificate)  рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░? рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдПрдбрдоिрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП  рдХрдм рдмрдирд╡ाрдПं? рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे 21 рджिрди рдХे рднीрддрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиा рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рджेрд░ рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЕрдлिрдбेрд╡िрдЯ рдФрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдЕрдк्рд░ूрд╡рд▓ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़: рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдиाрдо (рдЕрдЧрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ो) рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди (Aadhaar, рд╡ोрдЯрд░ ID) рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдоिрд▓ा рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (рдпрджि рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ) рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Electricity Bill, Ration Card рдЖрджि) ...