Skip to main content

рдЫुрдЯ्рдЯी (Leave) рдХ्рдпा рд╣ै? рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдоाрдирд╡рддा рд╕े рдЬुрдб़ा рдЕрдзिрдХाрд░

"рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдЕрдкрдиे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд╕ाрде рдЫुрдЯ्рдЯी рдХा рдЖрдиंрдж рд▓ेрддे рд╣ुрдП – рдЬीрд╡рди рдФрд░ рдХाрд░्рдп рдоें рд╕ंрддुрд▓рди"
рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдЕрдкрдиे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд╕ाрде рдЫुрдЯ्рдЯी рдХा рдЖрдиंрдж рд▓ेрддे рд╣ुрдП

рдЫुрдЯ्рдЯी – рдердХाрд╡рдЯ рд╕े рд░ाрд╣рдд, рд░िрд╢्рддों рдХा рд╕рдордп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╕рдо्рдоाрди рдХी рдкुрдирд░्рдк्рд░ाрдк्рддि

рд╣рд░ рд╕ुрдмрд╣ рдЬрдм рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдСрдлिрд╕, рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдпा рдХाрд░्рдпрд╕्рдерд▓ рдХे рд▓िрдП рдиिрдХрд▓рддे рд╣ैं, рддो рд╕ाрде рдоें рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпों рдХा рднाрд░ी рдмैрдЧ рднी рдЕрдкрдиे рдХंрдзों рдкрд░ рдЙрдаा рд▓ेрддे рд╣ैं। рджिрди рднрд░ рдХी рднाрдЧрджौрдб़, рдоाрдирд╕िрдХ рджрдмाрд╡, рд╢рд░ीрд░ рдХी рдердХाрд╡рдЯ – рдпे рд╕рдм рдХिрд╕ी рднी рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рдмрди рдЬाрддे рд╣ैं। рдРрд╕े рдоें 'рдЫुрдЯ्рдЯी' (Leave) рдорд╣рдЬ़ рдПрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдПрдХ рдЬрд░ूрд░рдд рдФрд░ рдоाрдирд╡рддा рдХा рд╕्рдкрд░्рд╢ рд╣ै। рдпрд╣ рд╕िрд░्рдл рдПрдХ рджिрди рдХा рдЖрд░ाрдо рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рд╕्рд╡рдпं рдХो рдлिрд░ рд╕े рдЬोрдб़рдиे, рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд╕ाрде рд╡рдХ्рдд рдмिрддाрдиे рдФрд░ рдмेрд╣рддрд░ рдоाрдирд╕िрдХ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХी рдЪाрдмी рд╣ै।

рдХ्рдпों рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै рдЫुрдЯ्рдЯी?

рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें, рдЦाрд╕рдХрд░ рд╢्рд░рдоिрдХ рд╡рд░्рдЧ рдХे рд▓िрдП рдЫुрдЯ्рдЯी рд▓ेрдиा рд╣рдоेрд╢ा рдЖрд╕ाрди рдирд╣ीं рд░рд╣ा рд╣ै। рдЙрди्рд╣ें рдбрд░ рд░рд╣рддा рд╣ै рдХि рдХрд╣ीं рдЫुрдЯ्рдЯी рд▓ेрдиे рд╕े рдЙрдирдХी рдиौрдХрд░ी рдкрд░ рдЕрд╕рд░ рди рдкрдб़े рдпा рдЙрдирдХी рд╕ैрд▓рд░ी рдХрдЯ рди рдЬाрдП। рд▓ेрдХिрди рд╕рдЪ рддो рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╣рд░ рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдХो рдХुрдЫ рд╕рдордп рдЦुрдж рдХे рд▓िрдП рднी рдоिрд▓рдиा рдЪाрд╣िрдП, рдФрд░ рдпрд╣ рддрднी рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдЬрдм рдЙрди्рд╣ें рдХाрдиूрдиी рд░ूрдк рд╕े рдЫुрдЯ्рдЯी рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдоिрд▓े рдФрд░ рд╡े рдмिрдиा рднрдп рдХे рдЙрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░ рд╕рдХें।

рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╕े рдЬुрдб़ाрд╡ рдФрд░ рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рд╕ंрддुрд▓рди

рдЬрдм рдХोрдИ рдкिрддा рдЕрдкрдиी рдмेрдЯी рдХे рдЬрди्рдорджिрди рдкрд░ рдШрд░ рдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ै, рдпा рдХोрдИ рдоां рдЕрдкрдиे рдмीрдоाрд░ рдмрдЪ्рдЪे рдХे рд╕िрд░ рдкрд░ рд╣ाрде рд░рдЦ рдкाрддी рд╣ै – рддो рдпрд╣ी рдЫुрдЯ्рдЯी рдХा рдЕрд╕рд▓ी рдоूрд▓्рдп рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╡рд╣ рд╕рдордп рд╣ै рдЬрдм рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХे рд╕рдмрд╕े рдЬрд░ूрд░ी рдкрд╣рд▓ुрдУं рдХो рдЫू рдкाрддे рд╣ैं – рд░िрд╢्рддे, рдк्рдпाрд░ рдФрд░ рдЕрдкрдиाрдкрди। рдЫुрдЯ्рдЯी рди рдХेрд╡рд▓ рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рдЖрд░ाрдо рджेрддी рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рднाрд╡рдиाрдд्рдордХ рдЬुрдб़ाрд╡ рдХा рднी рдоाрдз्рдпрдо рдмрдирддी рд╣ै।

рдмीрдоाрд░ी рдоें рдЫुрдЯ्рдЯी – рдЗंрд╕ाрдиिрдпрдд рдХा рдЖрдзाрд░

рдоाрди рд▓ीрдЬिрдП рдПрдХ рдорд╣िрд▓ा рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдЧрд░्рднрд╡рддी рд╣ै, рдпा рдХोрдИ рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдХिрд╕ी рджुрд░्рдШрдЯрдиा рдХे рдмाрдж рдХाрдо рдкрд░ рд▓ौрдЯ рдирд╣ीं рдкा рд░рд╣ा рд╣ै – рддो рдХ्рдпा рдЙрд╕े рд╣рд░ рджिрди рдСрдлिрд╕ рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд░рд╣рдиे рдХी рдордЬрдмूрд░ी рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдП? рдмिрд▓рдХुрд▓ рдирд╣ीं! рдмीрдоाрд░ рдкрдб़рдиे рдкрд░ рдЫुрдЯ्рдЯी рд▓ेрдиा рдХोрдИ рдЕрдкрд░ाрдз рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдоाрдирд╡ाрдзिрдХाрд░ рдХी рд░рдХ्рд╖ा рд╣ै। рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдФрд░ рдХрдИ рдХंрдкрдиिрдпाँ рдЕрдм рдРрд╕ी рдмीрдоाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдкेрдб рд▓ीрд╡ (рд╡ेрддрди рд╕рд╣िрдд рдЫुрдЯ्рдЯी) рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рджे рд░рд╣ी рд╣ैं। рдпे рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеाрдПँ рдЗंрд╕ाрдиिрдпрдд рдХी рдиींрд╡ рдкрд░ рдЦрдб़ी рд╣ैं।

рдХाрдиूрдиी рд░ूрдк рд╕े рдЫुрдЯ्рдЯी рдХा рдЕрдзिрдХाрд░

рднाрд░рдд рдоें Factories Act, Shops and Establishment Act, Central Civil Services (Leave) Rules, рдЬैрд╕े рдХрдИ рдХाрдиूрди рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХो рдЫुрдЯ्рдЯी рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджेрддे рд╣ैं। рдХुрдЫ рдоुрдЦ्рдп рдЫुрдЯ्рдЯिрдпाँ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं:

  • рдХैрдЬुрдЕрд▓ рд▓ीрд╡ (CL): рдЖрдХрд╕्рдоिрдХ рдХाрд░्рдпों рдпा рдиिрдЬी рдХाрд░рдгों рдХे рд▓िрдП।

  • рд╕िрдХ рд▓ीрд╡ (SL): рдмीрдоाрд░ी рдХे рджौрд░ाрди।

  • рдЕрд░्рди рд▓ीрд╡ (EL): рд▓ंрдмे рд╕рдордп рдХे рд▓िрдП, рдЬो рд╕ेрд╡ा рдЕрд╡рдзि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЕрд░्рдЬिрдд рд╣ोрддी рд╣ै।

  • рдоेрдЯрд░рдиिрдЯी рд▓ीрд╡: рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдк्рд░рд╕рд╡ рд╕े рдкрд╣рд▓े рдФрд░ рдмाрдж рдоें рджी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдЫुрдЯ्рдЯी (26 рд╕рдк्рддाрд╣ рддрдХ)।

  • рдкिрддृрдд्рд╡ рдЕрд╡рдХाрд╢ (Paternity Leave): рдкिрддा рдмрдирдиे рдкрд░ рдоिрд▓рддी рд╣ै।

  • рдЕрд░्рдЬेंрдЯ / рдоृрдд्рдпु рдпा рд╡िрд╡ाрд╣ рдЕрд╡рдХाрд╢: рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рдХिрд╕ी рдШрдЯрдиा рд╡िрд╢ेрд╖ рдХे рд▓िрдП।

рдЗрди рдЫुрдЯ्рдЯिрдпों рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ै рдХि рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХे рдЙрддाрд░-рдЪрдв़ाрд╡ рдоें рднी рдоाрдирд╡ीрдп рдЧрд░िрдоा рдХे рд╕ाрде рдЬी рд╕рдХे।

рдоाрдирд╕िрдХ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЫुрдЯ्рдЯी рдХा рд╕ंрдмंрдз

рдЖрдЬ рдХी рддेрдЬ़ рд░рдл्рддाрд░ рджुрдиिрдпा рдоें рдоाрдирд╕िрдХ рддрдиाрд╡ рдПрдХ рдЧंрднीрд░ рд╕рдорд╕्рдпा рдмрди рдЪुрдХा рд╣ै। рд▓рдЧाрддाрд░ рдХाрдо рдХрд░рдиे рд╕े Burnout (рдердХाрд╡рдЯ, рдЪिрдб़рдЪिрдб़ाрдкрди, рдк्рд░ेрд░рдгा рдХी рдХрдоी) рдЬैрд╕े рд▓рдХ्рд╖рдг рд╕ाрдордиे рдЖрддे рд╣ैं। рдЫुрдЯ्рдЯी рд▓ेрдиे рд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рди рд╕िрд░्рдл рдЖрд░ाрдо рдоिрд▓рддा рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рдЦुрдж рдХे рдк्рд░рддि рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓рддा рднी рдмрдиी рд░рд╣рддी рд╣ै। рдХंрдкрдиिрдпों рдХो рднी рд╕рдордЭрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рдПрдХ рдоाрдирд╕िрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕्рд╡рд╕्рде рдХрд░्рдордЪाрд░ी рд╣ी рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЙрдд्рдкाрджрдХ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।

рдордЬрджूрд░ рдФрд░ рдЕрд╕ंрдЧрдаिрдд рд╢्рд░рдоिрдХों рдХे рд▓िрдП рдЫुрдЯ्рдЯिрдпाँ

рджुрдЦ рдХी рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдмрдб़ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рднाрд░рдд рдХे рдЕрд╕ंрдЧрдаिрдд рдордЬрджूрд░ों рдХो рдЕрдм рднी рдЫुрдЯ्рдЯी рдХा рд╣рдХ рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा। рдХोрдИ рджिрд╣ाрдб़ी рдордЬ़рджूрд░ рдЫुрдЯ्рдЯी рд▓ेрддा рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХी рдХрдоाрдИ рд░ुрдХ рдЬाрддी рд╣ै। рдРрд╕े рдоें рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं, рд╢्рд░рдоिрдХ рдХाрд░्рдб, рдФрд░ рд╢्рд░рдо рд╡िрднाрдЧ рдХो рдЖрдЧे рдЖрдХрд░ рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рд╣рд░ рдордЬрджूрд░ рдХो рдЫुрдЯ्рдЯी рдХे рд╕ाрде рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдоिрд▓े। рдЪाрд╣े рд╡ो рдиिрд░्рдоाрдг рд╕्рдерд▓ рдкрд░ рдХाрдо рдХрд░рддा рд╣ो рдпा рдХिрд╕ी рд╣ोрдЯрд▓ рдоें рдмрд░्рддрди рдзोрддा рд╣ो, рд╣рд░ рдХिрд╕ी рдХो рд╕рдо्рдоाрдирдкूрд░्рд╡рдХ рдЫुрдЯ्рдЯी рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдоिрд▓рдиा рдЪाрд╣िрдП।

рдХंрдкрдиिрдпों рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी

рд╕िрд░्рдл рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиा рдХाрдлी рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рдЙрди्рд╣ें рдИрдоाрдирджाрд░ी рд╕े рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиा рднी рдЙрддрдиा рд╣ी рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै। рдХंрдкрдиिрдпों рдХो рдЪाрд╣िрдП рдХि рд╡े:

  • рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХो рдЫुрдЯ्рдЯिрдпों рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рджें,

  • рдЫुрдЯ्рдЯी рдоांрдЧрдиे рдкрд░ рдбрд░ рдХा рдоाрд╣ौрд▓ рди рдмрдиाрдПं,

  • рдмीрдоाрд░िрдпों, рдоाрддृрдд्рд╡ рдпा рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдХाрд░рдгों рд╕े рдЫुрдЯ्рдЯी рд▓ेрдиे рд╡ाрд▓े рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХो рдоाрдирд╕िрдХ рд╕рд╣рдпोрдЧ рджें।

рдЬрдм рдХंрдкрдиी рдЕрдкрдиे рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХो рдоाрдирд╡ीрдп рджृрд╖्рдЯि рд╕े рджेрдЦрддी рд╣ै, рддो рдмрджрд▓े рдоें рдХрд░्рдордЪाрд░ी рднी рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдзिрдХ рд╡рдлाрджाрд░ рдФрд░ рдк्рд░ेрд░िрдд рд░рд╣рддे рд╣ैं।

рдЫुрдЯ्рдЯी рдХा рдЕрд╕рд▓ी рдЕрд░्рде – 'рдЖрдЬ рдоैं рдЕрдкрдиे рд▓िрдП рд╣ूं'

рдЫुрдЯ्рдЯी рд╕िрд░्рдл рдСрдлिрд╕ рд╕े рдЕрдиुрдкрд╕्рдеिрдд рд░рд╣рдиे рдХा рдиाрдо рдирд╣ीं। рдпрд╣ рд╡рд╣ рджिрди рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдм рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХे рдЙрди рд╣िрд╕्рд╕ों рдХो рдЬीрддे рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ें рд╣рдо рдЕрдХ्рд╕рд░ рдирдЬ़рд░рдЕंрджाрдЬ़ рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं। рдЫुрдЯ्рдЯी рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ोрддा рд╣ै:

  • рдмेрдЯी рдХे рд╕ाрде рдкाрд░्рдХ рдоें рдЦेрд▓рдиा,

  • рдоां рдХे рд╣ाрде рдХा рдЦाрдиा рдЦाрдиा,

  • рдкुрд░ाрдиी рдХिрддाрдмें рдкрдв़рдиा,

  • рдЕрдкрдиे рджिрд▓ рдХी рд╕ुрдирдиा।

рдпрд╣ рдПрдХ рдЫोрдЯा рд╕ा рд╡िрд░ाрдо рд╣ै, рдкрд░ рдЬीрд╡рди рдХो рдлिрд░ рд╕े рдЬीрд╡ंрдд рдХрд░рдиे рдХा рдоाрдз्рдпрдо рд╣ै।


рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖: рдЫुрдЯ्рдЯी – рдЗंрд╕ाрди рд╣ोрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░

рд╣рдо рдорд╢ीрди рдирд╣ीं рд╣ैं, рдФрд░ рди рд╣ी рд╣рдоाрд░ी рдХाрд░्рдпрд╢рдХ्рддि рдЕंрддрд╣ीрди рд╣ै। рдЫुрдЯ्рдЯी рд▓ेрдиा рдХोрдИ рдХрдордЬोрд░ी рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рд╕्рд╡рд╕्рде рдФрд░ рд╕ंрддुрд▓िрдд рдЬीрд╡рди рдХी рдиिрд╢ाрдиी рд╣ै। рд╣рд░ рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдХो рдЫुрдЯ्рдЯी рдХे рдЕрдкрдиे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдП рдФрд░ рдиिрдпोрдХ्рддाрдУं рдХो рдЙрд╕ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЬрдм рд╣рдо рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХो рдХाрдо рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЬीрдиे рдХा рднी рд╕рдордп рджेंрдЧे, рддрднी рдПрдХ рд╕рд╢рдХ्рдд рдФрд░ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рд╕рдоाрдЬ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ो рд╕рдХेрдЧा।


рдпрджि рдЖрдк рдЪाрд╣ें рддो 

рдмोрдирд╕ рдХ्рдпा рд╣ै? рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХी рдоेрд╣рдирдд рдХा рд╕рдо्рдоाрди

рдЧ्рд░ेрдЪ्рдпुрдЯी рдХ्рдпा рд╣ै? рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдкूрд░ी рдЬाрдирдХाрд░ी (2025 рдЕрдкрдбेрдЯ)

EDLI рдпोрдЬрдиा 2025: рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд▓िрдП 7 рд▓ाрдЦ рддрдХ рдХी рдмीрдоा рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा

EPS рдпोрдЬрдиा 2025 – рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрдЬीрд╡рди рдкेंрд╢рди рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХी рдЧाрд░ंрдЯी

EPFO рдХ्рдпा рд╣ै? рдХрд░्рдордЪाрд░ी рднрд╡िрд╖्рдп рдиिрдзि рдпोрдЬрдиा 2025 рдХी рдкूрд░ी рдЬाрдирдХाрд░ी

ESIC рдпोрдЬрдиा 2025: рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдХी рдоृрдд्рдпु рдкрд░ рдЖрд╢्рд░िрддों рдХो рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╕рд╣ाрдпрддा

рдЫुрдЯ्рдЯी (Leave) - рдЕрдХ्рд╕рд░ рдкूрдЫे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рд╡ाрд▓

рдЫुрдЯ्рдЯी (Leave) – рдЕрдХ्рд╕рд░ рдкूрдЫे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рд╡ाрд▓

1. рдЫुрдЯ्рдЯी рд▓ेрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдХिрд╕े рд╣ै?
рд╣рд░ рд╕्рдеाрдпी рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдХो рднाрд░рдд рдХे рд╢्рд░рдо рдХाрдиूрдиों рдХे рддрд╣рдд рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЫुрдЯ्рдЯिрдпों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै – рдЬैрд╕े рдХैрдЬुрдЕрд▓, рд╕िрдХ рдФрд░ рдЕрд░्рдЬिрдд рдЫुрдЯ्рдЯिрдпाँ।
2. рдХ्рдпा рдЫुрдЯ्рдЯी рд▓ेрдиे рдкрд░ рд╡ेрддрди рдХрдЯрддा рд╣ै?
рдпрджि рдЖрдк рдкेрдб рд▓ीрд╡ рдХा рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХрд░рддे рд╣ैं рддो рд╡ेрддрди рдирд╣ीं рдХрдЯрддा। рдмिрдиा рд▓ीрд╡ рдмैрд▓ेंрд╕ рдпा рдЕрдиुрдорддि рдХे рдЫुрдЯ्рдЯी рд▓ेрдиे рдкрд░ рд╕ैрд▓рд░ी рдоें рдХрдЯौрддी рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।
3. рдмीрдоाрд░ рд╣ोрдиे рдкрд░ рдХिрддрдиी рдЫुрдЯ्рдЯी рдоिрд▓рддी рд╣ै?
рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ 7–12 рджिрди рдХी рд╕िрдХ рд▓ीрд╡ рджी рдЬाрддी рд╣ै। рдпрджि рдХोрдИ рдЧंрднीрд░ рдмीрдоाрд░ी рд╣ै, рддो рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдоेрдбिрдХрд▓ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рджेрдХрд░ рд▓ंрдмी рдЫुрдЯ्рдЯी рднी рд╕ंрднрд╡ рд╣ै।
4. рдХ्рдпा рдЫुрдЯ्рдЯी рдХे рд▓िрдП рдкूрд░्рд╡ рдЕрдиुрдорддि рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै?
рд╣ाँ, рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдоें рдкूрд░्рд╡ рд╕ूрдЪрдиा рдФрд░ рдЕрдиुрдорддि рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ोрддी рд╣ै рддाрдХि рдЯीрдо рдХा рдХाрдо рдк्рд░рднाрд╡िрдд рди рд╣ो рдФрд░ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдмрдиी рд░рд╣े।
5. рдоाрддृрдд्рд╡ рдФрд░ рдкिрддृрдд्рд╡ рдЕрд╡рдХाрд╢ рднी рдЫुрдЯ्рдЯी рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोрддे рд╣ैं?
рд╣ाँ, рдоाрддृрдд्рд╡ рдЕрд╡рдХाрд╢ рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрдиी рд░ूрдк рд╕े рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ै рдФрд░ рдХुрдЫ рд╕ंрдЧрдардиों рдоें рдкुрд░ुрд╖ों рдХे рд▓िрдП рдкिрддृрдд्рд╡ рдЕрд╡рдХाрд╢ рднी рдоिрд▓рддा рд╣ै।

Comments

Popular posts from this blog

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं: рдЖрд╕ाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

рдЕрдм рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиा рд╣ुрдЖ рдЖрд╕ाрди!  рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं – рддो рдпрд╣ рдЧाрдЗрдб рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд╣ै।  рднाрдЧ 1: рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Birth Certificate)  рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░? рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдПрдбрдоिрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП  рдХрдм рдмрдирд╡ाрдПं? рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे 21 рджिрди рдХे рднीрддрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиा рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рджेрд░ рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЕрдлिрдбेрд╡िрдЯ рдФрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдЕрдк्рд░ूрд╡рд▓ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़: рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдиाрдо (рдЕрдЧрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ो) рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди (Aadhaar, рд╡ोрдЯрд░ ID) рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдоिрд▓ा рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (рдпрджि рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ) рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Electricity Bill, Ration Card рдЖрджि) ...