Skip to main content

рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдпोрдЬрдиा – рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдоिрд▓ेрдЧा рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा, рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рдХा рд╕ंрдмрд▓

"рд╕्рд╡рдпं рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдоूрд╣ рдХी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХा рдЙрдд्рд╕ाрд╣िрдд рд╕рдоूрд╣, рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдФрд░ рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдХा рдк्рд░рддीрдХ"

рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдпोрдЬрдиा: рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдмрдв़рддा рд╣рд░ рдХрджрдо


рднाрд░рдд рдХी рдЖрдзी рдЖрдмाрджी рдорд╣िрд▓ाрдПँ рд╣ैं, рдФрд░ рдЙрдирдХे рдмिрдиा рд╕рдоाрдЬ рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдЕрдзूрд░ी рд╣ै। рд╡े рдоाँ рд╣ैं, рдмрд╣рди рд╣ैं, рдкрдд्рдиी рд╣ैं, рдФрд░ рд╕рдмрд╕े рдмрдв़рдХрд░ рдПрдХ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╕ोрдЪ рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓ी рдЗंрд╕ाрди рд╣ैं। рд▓ेрдХिрди рд▓ंрдмे рд╕рдордп рддрдХ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдХेрд╡рд▓ рдШрд░ рдХी рдЪाрд░рджीрд╡ाрд░ी рддрдХ рд╕ीрдоिрдд рд░рдЦा рдЧрдпा। рд╢िрдХ्рд╖ा, рд░ोрдЬрдЧाрд░, рдиिрд░्рдгрдп рд▓ेрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ — рдпे рд╕рдм рдЪीрдЬें рдЙрди्рд╣ें рдзीрд░े-рдзीрд░े рдоिрд▓рдиी рд╢ुрд░ू рд╣ुрдИं। рдЖрдЬ рдЬрдм рд╣рдо "рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг" рдХी рдмाрдд рдХрд░рддे рд╣ैं, рддो рдЙрд╕рдХा рдЕрд░्рде рдХेрд╡рд▓ рдиौрдХрд░ी рджेрдиा рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░, рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ी рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╕рдо्рдоाрди рд╕े рднрд░ рджेрдиा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХो рд╕ाрдХाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ें рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдХी рджिрд╢ा рдоें рдХाрдо рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ैं, рдФрд░ рдЗрд╕ी рдХ्рд░рдо рдоें рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी "рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдпोрдЬрдиा" рдПрдХ рдк्рд░ेрд░рдгाрджाрдпрдХ рдХрджрдо рд╣ै।


рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг: рдПрдХ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рдоाрдирд╡ीрдп рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा

рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ै – рдХिрд╕ी рдХो рдЙрд╕рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ोрдиे, рдиिрд░्рдгрдп рд▓ेрдиे, рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рд░рдЦрдиे рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╕рдо्рдоाрди рдХे рд╕ाрде рдЬीрдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рджेрдиा। рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдФрд░ рднी рдЬрд░ूрд░ी рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рд╕рджिрдпों рд╕े рджोрд╣рд░े рд╢ोрд╖рдг рдХा рд╢िрдХाрд░ рд░рд╣ी рд╣ैं — рдПрдХ рддो рд▓िंрдЧ рдЖрдзाрд░िрдд рднेрджрднाрд╡ рдФрд░ рджूрд╕рд░ा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЕрд╕рдоाрдирддा।

рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢ рдЬैрд╕े рд░ाрдЬ्рдп рдоें, рдЬрд╣ाँ рдмрдб़ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдорд╣िрд▓ाрдПँ рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдкृрд╖्рдарднूрдоि рд╕े рдЖрддी рд╣ैं, рдпрд╣ рдмेрд╣рдж рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдХि рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рд╕्рд╡рд░ोрдЬрдЧाрд░, рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рднाрдЧीрджाрд░ी рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рджिрдП рдЬाрдПँ। рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдпोрдЬрдиा рдЗрд╕ी рд╕ोрдЪ рдХो рдЬ़рдоीрдиी рд╣рдХीрдХрдд рдоें рдмрджрд▓рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рд╣ै।


рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдпोрдЬрдиा рдХ्рдпा рд╣ै?

рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдпोрдЬрдиा рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╢ुрд░ू рдХी рдЧрдИ рдПрдХ рд╕рдордЧ्рд░ рдпोрдЬрдиा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рдЖрд░्рдеिрдХ рдФрд░ рдоाрдирд╕िрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рд╢рдХ्рдд рдмрдиाрдиा рд╣ै। рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рдХрдИ рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдЙрдкाрдпों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рд╕рд╢рдХ्рдд рдмрдиाрддी рд╣ै, рдЬैрд╕े:

  • рд╕्рд╡рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдФрд░ рдХौрд╢рд▓ рд╡िрдХाрд╕ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рджेрдиा

  • рд╕्рд╡-рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдоूрд╣ों (Self Help Groups) рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╕рд╣ाрдпрддा рджेрдиा

  • рдорд╣िрд▓ा рдЙрдж्рдпрдоिрддा рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиा

  • рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдФрд░ рдЛрдг рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиा

  • рдХрди्рдпा рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा, рд╢िрдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдкрд░ рдХेंрдж्рд░िрдд рдЙрдк-рдпोрдЬрдиाрдПं

рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдФрд░ рд╢рд╣рд░ी рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рд▓िрдП рд▓ाрдЧू рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕рдХा рд╡िрд╢ेрд╖ рдз्рдпाрди рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдФрд░ рдкिрдЫрдб़े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдкрд░ рдХेंрдж्рд░िрдд рд╣ै, рдЬो рдЕрднी рднी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╡ рдЖрд░्рдеिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдХрдордЬोрд░ рд╕्рдеिрддि рдоें рд╣ैं।


рдпोрдЬрдиा рдХे рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп

  1. рдЖрд░्рдеिрдХ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा:
    рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдХ्рд╖рдо рдмрдиाрдиा рддाрдХि рд╡े рд╕्рд╡рдпं рдХा рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдЪрд▓ा рд╕рдХें рдпा рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХी рдЖрдп рдоें рднाрдЧीрджाрд░ рдмрди рд╕рдХें।

  2. рдХौрд╢рд▓ рд╡िрдХाрд╕:
    рд╕िрд▓ाрдИ, рдм्рдпूрдЯी рдкाрд░्рд▓рд░, рдХंрдк्рдпूрдЯрд░, рдЦाрдж्рдп рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдЬैрд╕े рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдк्рд░рджाрди рдХрд░ рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рд╣ुрдирд░рдоंрдж рдмрдиाрдиा।

  3. рд╕्рд╡-рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдоूрд╣ों рдХा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг:
    рд╕рдоूрд╣ों рдХो рдЛрдг, рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рдмाрдЬ़ाрд░ рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪ рджिрд▓ाрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдордЬрдмूрдд рдмрдиाрдиा।

  4. рдорд╣िрд▓ा рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी:
    рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЙрдирдХे рдХाрдиूрдиी рдЕрдзिрдХाрд░ों, рдШрд░ेрд▓ू рд╣िंрд╕ा, рдпौрди рд╢ोрд╖рдг рд╕े рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╣ेрд▓्рдкрд▓ाрдЗрди рд╕ेрд╡ाрдУं рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рджेрдиा।

  5. рдк्рд░ेрд░рдгा рдФрд░ рдиेрддृрдд्рд╡ рд╡िрдХाрд╕:
    рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдкंрдЪाрдпрдд, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдФрд░ рд╕्рд╡рдпं рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдоूрд╣ों рдоें рдиेрддृрдд्рд╡ рдХी рднूрдоिрдХा рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиा।


рдХिрд╕े рдоिрд▓ рд╕рдХрддा рд╣ै рд▓ाрдн?

  • рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢ рдХी рдиिрд╡ाрд╕ी рдорд╣िрд▓ाрдПँ

  • рдЙрдо्рд░ 18 рд╕े 60 рд╡рд░्рд╖ рдХे рдмीрдЪ

  • рдмीрдкीрдПрд▓ (рдЧрд░ीрдмी рд░ेрдЦा рд╕े рдиीрдЪे) рд╢्рд░ेрдгी рдпा рд╕्рд╡-рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдоूрд╣ рд╕े рдЬुрдб़ी рдорд╣िрд▓ाрдПँ

  • рд╡िрдзрд╡ा, рддрд▓ाрдХрд╢ुрджा, рдкрд░िрдд्рдпрдХ्рддा рдорд╣िрд▓ाрдПँ

  • рдмेрд░ोрдЬрдЧाрд░ рд╢िрдХ्рд╖िрдд рдпुрд╡рддिрдпाँ


рдпोрдЬрдиा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ

  1. рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо:
    рдорд╣िрд▓ा рдПрд╡ं рдмाрд▓ рд╡िрдХाрд╕ рд╡िрднाрдЧ рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрднिрди्рди рдЯ्рд░ेрдб рдоें рдиिрд╢ुрд▓्рдХ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг।

  2. рд╕्рдЯाрд░्рдЯрдЕрдк рдФрд░ рдмिрдЬрдиेрд╕ рд╕рд╣ाрдпрддा:
    рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рд╕्рд╡рд░ोрдЬрдЧाрд░ рд╢ुрд░ू рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдпा рдЛрдг рд╕ुрд╡िрдзा।

  3. рдоाрд░्рдХेрдЯ рд▓िंрдХेрдЬ рдФрд░ рдк्рд░рджрд░्рд╢рдиी:
    рдорд╣िрд▓ाрдПँ рдЬो рдЙрдд्рдкाрдж рдмрдиा рд░рд╣ी рд╣ैं рдЙрди्рд╣ें рдмाрдЬ़ाрд░ рд╕े рдЬोрдб़рдиा, рдоेрд▓ों рдФрд░ рдк्рд░рджрд░्рд╢рдиिрдпों рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рдХा рдоौрдХा।

  4. рдбिрдЬिрдЯрд▓ рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рдФрд░ рдмैंрдХिंрдЧ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг:
    рдСрдирд▓ाрдЗрди рдЯ्рд░ांрдЬेрдХ्рд╢рди, UPI, рдмैंрдХिंрдЧ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдФрд░ рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдоाрдз्рдпрдоों рд╕े рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдХрджрдо।


рд▓ाрдн рд▓ेрдиे рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा

  1. рдиिрдХрдЯрддрдо рдорд╣िрд▓ा рдПрд╡ं рдмाрд▓ рд╡िрдХाрд╕ рдХाрд░्рдпाрд▓рдп/рдЖँрдЧрдирд╡ाрдб़ी рдХेंрдж्рд░ рд╕े рд╕ंрдкрд░्рдХ рдХрд░ें।

  2. рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рдлॉрд░्рдо рднрд░ें рдФрд░ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ (рдЬैрд╕े рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб, рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░, рдлोрдЯो) рдЬрдоा рдХрд░ें।

  3. рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдоें рдкंрдЬीрдпрди рдХрд░ें рдФрд░ рдиिрдпрдоिрдд рд░ूрдк рд╕े рднाрдЧ рд▓ें।

  4. рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХे рдмाрдж рд░ोрдЬрдЧाрд░/рд▓ोрди/рд╕рдоूрд╣ рд╕े рдЬुрдб़ाрд╡ рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╢ुрд░ू рдХрд░ें।


рдПрдХ рд╕рд╢рдХ्рдд рдХрд╣ाрдиी: рдХрд▓्рдкрдиा рдХी рдЙрдб़ाрди

рдХрд▓्рдкрдиा рдпाрджрд╡, рд╕ाрдЧрд░ рдЬिрд▓े рдХी рдПрдХ рдорд╣िрд▓ा, рдЬो рдкрд╣рд▓े рдШрд░ों рдоें рдЭाрдб़ू-рдкोंрдЫा рдХрд░рддी рдеी, рдЙрд╕рдиे рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдпोрдЬрдиा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╕िрд▓ाрдИ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд▓िрдпा। рдлिрд░ рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиे рдЧाँрд╡ рдХी рдкाँрдЪ рдЕрди्рдп рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдПрдХ рд╕्рд╡-рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдоूрд╣ рдмрдиाрдпा рдФрд░ рдмैंрдХ рд╕े рд▓ोрди рд▓ेрдХрд░ рдПрдХ рдЫोрдЯा рдмुрдЯीрдХ рдЦोрд▓ा। рдЖрдЬ рд╡рд╣ рди рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдЕрдЪ्рдЫे рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдкрдв़ा рд░рд╣ी рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рджो рдЕрди्рдп рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рднी рд░ोрдЬрдЧाрд░ рджे рд░рд╣ी рд╣ै।

рдХрд▓्рдкрдиा рдХрд╣рддी рд╣ै, "рдкрд╣рд▓े рд▓ोрдЧ рд╣рдоें рдХрдордЬोрд░ рд╕рдордЭрддे рдеे, рдЕрдм рд╣рдо рдЦुрдж рдлैрд╕рд▓े рд▓ेрддे рд╣ैं, рдЦुрдж рдХрдоाрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рдЬीрддे рд╣ैं।" рдХрд▓्рдкрдиा рдХी рдпрд╣ рдЙрдб़ाрди рди рд╕िрд░्рдл рдЙрд╕рдХा рдЬीрд╡рди рдмрджрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рдЖрд╕рдкाрд╕ рдХी рджूрд╕рд░ी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░рдгा рднी рдмрди рд░рд╣ी рд╣ै।


рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा?

  • рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рдмрдв़рддी рд╣ै: рдкंрдЪाрдпрдд, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ंрдЧрдардиों, рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдоें рдорд╣िрд▓ाрдПँ рдЬрдм рдЖрдЧे рдЖрддी рд╣ैं, рддो рдкूрд░ा рд╕рдоाрдЬ рдмрджрд▓рддा рд╣ै।

  • рдШрд░ेрд▓ू рд╣िंрд╕ा рдФрд░ рд╢ोрд╖рдг рдоें рдХрдоी рдЖрддी рд╣ै: рдЖрд░्рдеिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдорд╣िрд▓ाрдПँ рдЕрдзिрдХ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ी рд╣ोрддी рд╣ैं рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдЬрдЧ рд░рд╣рддी рд╣ैं।

  • рдмेрдЯिрдпों рдХो рдк्рд░ेрд░рдгा рдоिрд▓рддी рд╣ै: рдЬрдм рдоाँ рдпा рдмрд╣рди рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рдмрдирддी рд╣ै, рддो рдШрд░ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рднी рдмрдб़े рд╕рдкрдиे рджेрдЦрддी рд╣ैं।

  • рдЧाँрд╡ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рд╕рдоृрдж्рдз рд╣ोрддा рд╣ै: рдорд╣िрд▓ाрдПँ рдЬрдм рд▓рдШु рдЙрдж्рдпोрдЧ, рдХुрдЯीрд░ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдпा рд╕ेрд╡ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХाрдо рдХрд░рддी рд╣ैं, рддो рд╕्рдеाрдиीрдп рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдЧрддि рдоिрд▓рддी рд╣ै।


рдЪुрдиौрддिрдпाँ рдФрд░ рд╕ुрдзाрд░ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд

  • рдХрдИ рдмाрд░ рдпोрдЬрдиा рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рджूрд░-рджрд░ाрдЬ़ рдХी рдорд╣िрд▓ाрдУं рддрдХ рдирд╣ीं рдкрд╣ुँрдЪ рдкाрддी।

  • рдХुрдЫ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХी рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдпा рдмाрдЬ़ाрд░ рд╕े рдЬोрдб़рдиे рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рдХрдордЬोрд░ рд╣ोрддी рд╣ै।

  • рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдШрд░ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓рдиे рдФрд░ рдиिрд░्рдгрдп рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕рдорд░्рдерди рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै।

рдЗрди рдЪुрдиौрддिрдпों рдХा рд╕рдоाрдзाрди рддрднी рд╣ोрдЧा рдЬрдм рдкंрдЪाрдпрдд, рд╕्рдХूрд▓, рдоीрдбिрдпा рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдПँ рдоिрд▓рдХрд░ "рдмेрдЯी рдмрдв़ाрдУ – рд╕рд╢рдХ्рдд рдмрдиाрдУ" рдХे рдоंрдд्рд░ рдХो рдЖрдЧे рдмрдв़ाрдПँ।


рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖: рд╕рд╢рдХ्рдд рдиाрд░ी, рд╕рдоृрдж्рдз рд╕рдоाрдЬ

рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдпोрдЬрдиा рдХेрд╡рд▓ рд╕рд░рдХाрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рдЬीрд╡рди рдХो рджिрд╢ा рджेрдиे рд╡ाрд▓ा рдЕрднिрдпाрди рд╣ै। рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рдЙрди्рд╣ें рд╡рд╣ рдЖрдд्рдордмрд▓ рджेрддी рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдЙрди्рд╣ें рд╕рджिрдпों рд╕े рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдеी।

рдЬрдм рдПрдХ рдорд╣िрд▓ा рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рд╣ोрддी рд╣ै, рддो рдЙрд╕рдХा рдкूрд░ा рдкрд░िрд╡ाрд░, рдЧाँрд╡ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдмрджрд▓ рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП, рдЕрдЧрд░ рд╣рдоें рд╕рд╢рдХ्рдд рднाрд░рдд рдмрдиाрдиा рд╣ै, рддो рд╣рдоें рдЕрдкрдиी рдмрд╣рдиों, рдмेрдЯिрдпों рдФрд░ рдоाрддाрдУं рдХो рдордЬрдмूрдд рдХрд░рдиा рд╣ी рд╣ोрдЧा। рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рдЙрд╕ी рджिрд╢ा рдоें рдПрдХ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо рд╣ै — рд╣рд░ рд╣ाрде рдоें рд╣ुрдирд░, рд╣рд░ рджिрд▓ рдоें рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕, рдФрд░ рд╣рд░ рдЖँрдЦ рдоें рдЕрдкрдиे рднрд╡िрд╖्рдп рдХा рд╕рдкрдиा।


Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдоाрддृрдд्рд╡ рд╡ंрджрдиा рдпोрдЬрдиा – рдоाँ рдмрдирдиे рдХा рд╕ुрдЦ рдЕрдм рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣рдпोрдЧ рдХे рд╕ाрде__

рд▓ाрдбрд▓ी рд▓рдХ्рд╖्рдоी рдпोрдЬрдиा – рд╣рд░ рдмेрдЯी рдХो рд╢िрдХ्рд╖ा, рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рдЙрдЬ्рдЬрд╡рд▓ рднрд╡िрд╖्рдп рдХी рдПрдХ рдирдИ рд╢ुрд░ुрдЖрдд__

рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдпोрдЬрдиाрдПँ 2025 – рдорд╣िрд▓ाрдУं рдФрд░ рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд▓िрдП рд╢िрдХ्рд╖ा, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ -рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдкрд╣рд▓

NAFLD рд╕्рдХ्рд░ीрдиिंрдЧ рдЗрдиिрд╢िрдПрдЯिрд╡ – рд╣ेрд▓्рджी рд▓िрд╡рд░ рдоिрд╢рди рдХे рддрд╣рдд рдлैрдЯी рд▓िрд╡рд░ рдХी рд╕рдордп рд░рд╣рддे рдкрд╣рдЪाрди рдФрд░ рд░ोрдХрдеाрдо__

рд╕ंрдЬीрд╡рдиी рд░ोрдбрдоैрдк рдФрд░ рдоाрддृ-рд╢िрд╢ु рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдкрд╣рд▓ – рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рдоाँ рдФрд░ рдмрдЪ्рдЪे рдХी рдЬिंрджрдЧी рдмрдЪाрдиे рдХी рджिрд╢ा рдоें рдПрдХ рдаोрд╕ рдХрджрдо--

рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдпोрдЬрдиा - FAQ

рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг рдпोрдЬрдиा - рд╕ाрдоाрди्рдп рдк्рд░рд╢्рди (FAQ)

рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рдоाрдирд╕िрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рд╢рдХ्рдд рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╢ुрд░ू рдХी рдЧрдИ рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рд╕्рд╡рд░ोрдЬрдЧाрд░, рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг, рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдоूрд╣ рдФрд░ рд▓ोрди рдЬैрд╕ी рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ рдоिрд▓рддी рд╣ैं।

  • рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рдмрдиाрдиा
  • рд╕्рд╡рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा
  • рдХौрд╢рд▓ рд╡िрдХाрд╕ рдФрд░ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рджेрдиा
  • рд╕्рд╡-рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдоूрд╣ों рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиा
  • рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢ рдХी рдиिрд╡ाрд╕ी рдорд╣िрд▓ाрдПँ
  • 18 рд╕े 60 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु
  • рдмीрдкीрдПрд▓, рд╡िрдзрд╡ा, рддрд▓ाрдХрд╢ुрджा, рдмेрд░ोрдЬрдЧाрд░ рдорд╣िрд▓ाрдПँ
  • рд╕्рд╡-рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдоूрд╣ рд╕े рдЬुрдб़ी рдорд╣िрд▓ाрдПँ
  • рдиिрдХрдЯрддрдо рдорд╣िрд▓ा рдПрд╡ं рдмाрд▓ рд╡िрдХाрд╕ рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рд╕े рд╕ंрдкрд░्рдХ рдХрд░ें
  • рдЖрд╡ेрджрди рдлॉрд░्рдо рднрд░ें рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдЬрдоा рдХрд░ें
  • рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдХрд░ें
  • рд░ोрдЬрдЧाрд░/рд▓ोрди/рд╕рдоूрд╣ рд╕े рдЬुрдб़рдиे рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╢ुрд░ू рдХрд░ें
  • рд╕िрд▓ाрдИ, рдХрдв़ाрдИ, рдм्рдпूрдЯी рдкाрд░्рд▓рд░
  • рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╡ рдбिрдЬिрдЯрд▓ рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा
  • рдЦाрдж्рдп рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг, рдЕрдЧрд░рдмрдд्рддी, рдоोрдордмрдд्рддी рдмрдиाрдиा
  • рдмिрдЬрдиेрд╕ рд╕्рдЯाрд░्рдЯрдЕрдк рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг

рд╣ाँ, рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдорд╣िрд▓ाрдПँ рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рд░ूрдк рд╕े рдпा рд╕्рд╡-рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдоूрд╣ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдмैंрдХ рд╕े рд▓ोрди рд▓े рд╕рдХрддी рд╣ैं। рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдФрд░ рдмैंрдХों рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े рдпрд╣ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЖрд╕ाрди рдмрдиाрдИ рдЧрдИ рд╣ै।

Comments

Popular posts from this blog

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं: рдЖрд╕ाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

рдЕрдм рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиा рд╣ुрдЖ рдЖрд╕ाрди!  рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं – рддो рдпрд╣ рдЧाрдЗрдб рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд╣ै।  рднाрдЧ 1: рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Birth Certificate)  рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░? рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдПрдбрдоिрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП  рдХрдм рдмрдирд╡ाрдПं? рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे 21 рджिрди рдХे рднीрддрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиा рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рджेрд░ рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЕрдлिрдбेрд╡िрдЯ рдФрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдЕрдк्рд░ूрд╡рд▓ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़: рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдиाрдо (рдЕрдЧрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ो) рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди (Aadhaar, рд╡ोрдЯрд░ ID) рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдоिрд▓ा рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (рдпрджि рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ) рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Electricity Bill, Ration Card рдЖрджि) ...