Skip to main content

рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा (PMSBY): рд▓ाрдн рд╡ рдЖрд╡ेрджрди рдЧाрдЗрдб

рдПрдХ рд╕рд░рдХाрд░ी рдЕрдзिрдХाрд░ी, рдЬो рдФрдкрдЪाрд░िрдХ рд╡ेрд╢рднूрд╖ा рдоें рдмैрдаा рд╣ै, рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рдПрдХ рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдоें рдХाрдо рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै, рдЬो рдЬрдирддा рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рдХрд▓्рдпाрдг рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै।
PMSBY

 рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा (PMSBY) рдХे рддрд╣рдд рдЖрд╡ेрджрди—рдСрдирд▓ाрдЗрди рдФрд░ рдСрдл़рд▓ाрдЗрди рджोрдиों

рдкाрдд्рд░рддा (Eligibility)

  • рдЙрдо्рд░ 18 рд╕े 70 рд╡рд░्рд╖ рдХे рдмीрдЪ (рдЬрди्рдо рдХे рдирдЬрджीрдХी рдЬрди्рдорджिрди рддрдХ) 

  • рдЪाрд▓ू рдмैंрдХ рдпा рдбाрдХрдШрд░ рдмрдЪрдд рдЦाрддा рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП (Institutional рдЦाрддा рдирд╣ीं рдЪрд▓ेрдЧा)

  • рдЖрдзाрд░ рд▓िंрдХ / KYC рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ indiapost.gov.in


 рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ (Required Documents)

  • PMSBY Enrolment Form / Consent‑cum‑Declaration Form рднрд░рдиा рдЬрд░ूрд░ी

  • рдкрд╣рдЪाрди-рдкрддे рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб, рдпा рд╡ोрдЯрд░ рдЖрдИрдбी/рдкैрди/рдб्рд░ाрдЗрд╡िंрдЧ рд▓ाрдЗрд╕ेंрд╕/MGNREGA рдХाрд░्рдб рдЖрджि—рдпрджि рдЖрдзाрд░ рд▓िंрдХ рдирд╣ीं рд╣ै рддो рдЬрд░ूрд░ी jansuraksha.gov.in

  • рдмैंрдХ рдЦाрддा рд╡िрд╡рд░рдг: рдЦाрддा рд╕ंрдЦ्рдпा, IFSC рдЖрджि


 1. рдСрдл़рд▓ाрдЗрди рдЖрд╡ेрджрди — рдмैंрдХ рдпा рдбाрдХрдШрд░ рд╢ाрдЦा рдоें

  1. рдЕрдкрдиे рдмैंрдХ/рдбाрдХрдШрд░ рдЬाрдПँ рдЬрд╣ाँ рдЖрдкрдХा рдмрдЪрдд рдЦाрддा рд╣ै।

  2. PMSBY рдПрдк्рд▓ीрдХेрд╢рди рдлॉрд░्рдо рдФрд░ рдСрдЯो‑рдбेрдмिрдЯ рдлॉрд░्рдо рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें।

  3. рдлॉрд░्рдо рднрд░рдХрд░ KYC рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╕ंрд▓рдЧ्рди рдХрд░ें, рдФрд░ рд╕्рд╡рдпं рд╕рдд्рдпाрдкрди (self‑certify) рдХрд░ें।

  4. рдлॉрд░्рдо рдЬрдоा рдХрд░ें—рдЖрдзाрд░ рд▓िंрдХिंрдЧ рдФрд░ рдСрдЯो‑рдбेрдмिрдЯ рд╕्рд╡ीрдХृрддि рдХे рдмाрдж рдЖрдкрдХा рдиाрдо рдпोрдЬрдиा рдоें рдЖ рдЬाрдПрдЧा।

  5. рдЖрдк рддुрд░ंрдд рд╣ी рдЖрд╡ेрджрди рдХी Acknowledgement Slip рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।

  6. ₹12/- рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рдк्рд░ीрдоिрдпрдо рд╣рд░ рдордИ рдЬैрд╕े рдСрдЯो‑рдбेрдмिрдЯ рд╣ोрдЧा рдФрд░ рдХрд╡рд░ рд╢ुрд░ू рд╣ोрдЧा 1 рдЬूрди рд╕े। 


 2. рдСрдирд▓ाрдЗрди рдЖрд╡ेрджрди — рдиेрдЯ‑рдмैंрдХिंрдЧ / рдоोрдмाрдЗрд▓ рдмैंрдХिंрдЧ рдоें

  1. рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ рдмैंрдХिंрдЧ рдоें рд▓ॉрдЧिрди рдХрд░ें।

  2. ‘Insurance’ рдпा ‘Social Security Schemes’ рд╕ेрдХ्рд╢рди рдЪुрдиें (рдЬैрд╕े HDFC, SBI, ICICI рдЖрджि рдмैंрдХों рдоें) 

  3. “Pradhan Mantri Suraksha Bima Yojana” рдСрдк्рд╢рди рдЪुрдиें।

  4. рдЕрдкрдиा рдмрдЪрдд рдЦाрддा рджрд░्рдЬ рдХрд░ें, рдиाрдоांрдХрди рд╡िрд╡рд░рдг рднрд░ें, рдФрд░ OTP рдж्рд╡ाрд░ा рдкुрд╖्рдЯि рдХрд░ें।

  5. рд╕рдмрдоिрдЯ рдХрд░рдиे рдкрд░ рдлॉрд░्рдо рд╕рдлрд▓рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдЬрдоा рд╣ो рдЬाрдПрдЧा। рдЖрдк рдЗंрд╕्рдЯेंрдЯ рдХंрдлрд░्рдоेрд╢рди рдФрд░ Reference Number рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ेंрдЧे।


 3. рдХрд╡рд░ рдХी рдЕрд╡рдзि рдФрд░ рдк्рд░ीрдоिрдпрдо рд░ाрд╢ि

рд╡िрд╡рд░рдгрдЬाрдирдХाрд░ी
рдХрд╡рд░ेрдЬ рдЕрд╡рдзि1 рдЬूрди – 31 рдордИ (рд╡ाрд░्рд╖िрдХ)
рдк्рд░ीрдоिрдпрдо рд░ाрд╢ि₹12 рдк्рд░рддि рд╡рд░्рд╖ (GST рд╕рд╣िрдд; рдХुрдЫ рдмैंрдХों рдкрд░ ₹19) 
рдСрдЯो‑рдбेрдмिрдЯ рддिрдеिрдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡рд░्рд╖ рдордИ рдХे рдЕंрдд рддрдХ (рдСрдЯो-рдбेрдмिрдЯ рдж्рд╡ाрд░ा рдХрдЯेрдЧा)
рдирдП рдЖрд╡ेрджрди рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрддрдпрджि рдЖрдк рдЬूрди рдХे рдмाрдж рдЬुрдб़рддे рд╣ैं, рддो рдХрд╡рд░ рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ोрдЧा рдХрдЯे рдЬाрдиे рдХी рддाрд░ीрдЦ рд╕े

 4. рд▓ाрдн (Benefits)

  • рд░рдХ्рд╖ा рд░ाрд╢ि

    • рдЖрдХрд╕्рдоिрдХ рдоृрдд्рдпु/рдкूрд░्рдг рд╕्рдеाрдпी рджिрд╡्рдпрддा: ₹2 рд▓ाрдЦ

    • рдЖंрд╢िрдХ рд╕्рдеाрдпी рджिрд╡्рдпрддा: ₹1 рд▓ाрдЦ

  • рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рдЖрдкрджा рд╕рд╣िрдд рджुрд░्рдШрдЯрдиाрдПँ рдХрд╡рд░ рд╣ोрддी рд╣ैं; рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा рдирд╣ीं

  • рдкुрдиः рдЬुрдб़рдиा рдФрд░ рдиिрдХाрд╕ рд╕ंрднрд╡—рдЬрд╣ाँ рдЬो рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं рд╡рд╣ाँ рдЕрдиुрд╕ाрд░


 5. рджाрд╡ा (Claim) рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा

  1. рджुрд░्рдШрдЯрдиा/рдоृрдд्рдпु рд╣ोрдиे рдкрд░, рдмैंрдХ рдпा рдмीрдоा рдХंрдкрдиी рдХो рддुрд░ंрдд рд╕ूрдЪिрдд рдХрд░ें।

  2. рд╡िрд╡рд░рдг + рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ: FIR/рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдгрдкрдд्рд░/рдбिрд╕ेрдмिрд▓िрдЯी рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдЬрдоा рдХрд░ें

  3. рдмैंрдХ рдЬांрдЪ рдХрд░ेрдЧा рдФрд░ рджाрд╡ा рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा 30 рджिрди рдоें рдкूрд░ी рдХी рдЬाрдПрдЧी
























 рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк рдоें – рдЪрд░рдгрдмрдж्рдз рдоाрд░्рдЧ

  1. Eligibility рдЬांрдЪ (Age, рдмैंрдХ рдЦाрддा, рдЖрдзाрд░ рд▓िंрдХ)

  2. рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рддैрдпाрд░ рдХрд░ें (ID proof, рдЦाрддा рдбिрдЯेрд▓्рд╕, рдЖрдзाрд░ рдЖрджि)

  3. рдлॉрд░्рдо рднрд░ें:

    • рдСрдл़рд▓ाрдЗрди → рдмैंрдХ/рдбाрдХрдШрд░ рдЬाрдПँ

    • рдСрдирд▓ाрдЗрди → рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ рдмैंрдХिंрдЧ / рдоोрдмाрдЗрд▓ рдмैंрдХ

  4. рдлॉрд░्рдо рдЬрдоा → рдСрдЯो‑рдбेрдмिрдЯ рд╕्рд╡ीрдХृрдд рдХрд░ें

  5. Kover рд╢ुрд░ू 1 рдЬूрди рд╕े, ₹12/- рдХрдЯрдиे рдХे рдмाрдж

  6. Claim рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрдиे рдкрд░ рдмैंрдХ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдлाрдЗрд▓ рдХрд░ें

 FAQ (Frequently Asked Questions)

Q1. рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा (PMSBY) рдХ्рдпा рд╣ै?
ЁЯСЙ рдпрд╣ рдПрдХ рджुрд░्рдШрдЯрдиा рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╕ाрд▓ाрдиा ₹20 рдк्рд░ीрдоिрдпрдо рдкрд░ ₹2 рд▓ाрдЦ рддрдХ рдХा рдХрд╡рд░ेрдЬ рдоिрд▓рддा рд╣ै।

Q2. PMSBY рдХे рд▓िрдП рдХौрди рдкाрдд्рд░ рд╣ै?
ЁЯСЙ 18 рд╕े 70 рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рдХी рдЖрдпु рдХे рдмैंрдХ рдЦाрддा рдзाрд░рдХ рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं।

Q3. рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдоें рдХिрддрдиा рдмीрдоा рдХрд╡рд░ рдоिрд▓рддा рд╣ै?
ЁЯСЙ рджुрд░्рдШрдЯрдиा рд╕े рдоृрдд्рдпु рдпा рдкूрд░्рдг рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा рдкрд░ ₹2 рд▓ाрдЦ рдФрд░ рдЖंрд╢िрдХ рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा рдкрд░ ₹1 рд▓ाрдЦ рдХा рдХрд╡рд░।

Q4. PMSBY рдоें рдЖрд╡ेрджрди рдХैрд╕े рдХрд░ें?
ЁЯСЙ рдХिрд╕ी рднी рдмैंрдХ рд╢ाрдЦा, рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ рдмैंрдХिंрдЧ рдпा рдоोрдмाрдЗрд▓ рдРрдк рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдСрдЯो-рдбेрдмिрдЯ рд╕ुрд╡िрдзा рдЪुрдирдХрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।

Q5. PMSBY рдХा рдк्рд░ीрдоिрдпрдо рдХрдм рдХрдЯрддा рд╣ै?
ЁЯСЙ рд╣рд░ рд╡рд░्рд╖ 1 рдЬूрди рдХो рдЦाрддे рд╕े рдСрдЯो-рдбेрдмिрдЯ рдж्рд╡ाрд░ा ₹20 рдХा рдк्рд░ीрдоिрдпрдо рдХрдЯ рдЬाрддा рд╣ै।

Comments

Popular posts from this blog

UP рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा

Free Travel Facility for Persons with Disabilities рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рджिрд╡्рдпांрдЧों рдХे рд▓िрдП UPSRTC (рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡рд╣рди рдиिрдЧрдо) рдж्рд╡ाрд░ा рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдмрд╕ рдпाрдд्рд░ा рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрд╕े Free Travel Facility for Persons with Disabilities Rules‑2019 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрдЪे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै ЁЯСЗ  рдХौрди рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХोрдИ рднी рджिрд╡्рдпांрдЧ (≥40% рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा) 80% рдпा рдЕрдзिрдХ рджिрд╡्рдпांрдЧрддा рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрде рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдпाрдд्рд░ी рдХा рднी рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддे рд╣ैं   рдХрд╣ाँ рд╕े-рд╕рдм рддрдХ рдпाрдд्рд░ा? UPSRTC рдХी рд╕рднी ‘ordinary’ (рд╕ाрдзाрд░рдг) рдмрд╕ों рдоें рдоुрдл्рдд рдпाрдд्рд░ा рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╕िрдЯी / рдИ‑рдмрд╕ों рдоें рднी рдпрд╣ рд╕ुрд╡िрдзा рд▓ाрдЧू  рд╕ुрд╡िрдзा рд░ाрдЬ्рдп-рд╕ीрдоा рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдоाрди्рдп рд╣ै ✔️ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоूрд▓ disability certificate (Chief Medical Officer/Comp. Medical Officer рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी) Aadhaar рдХाрд░्рдб рдпा UDID рдХाрд░्рдб (рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп) ( uphwd.gov.in )  рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ें? рдмрд╕ рд╕्рдЯाрдл рдХो рдпाрдд्рд░ा рдЖрд░ंрдн рд╕े рдкрд╣рд▓े рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рджिрдЦाрдПं рд░िрдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдпा рдЕрдЧ्рд░िрдо рдЯिрдХрдЯिंрдЧ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै; рдмрд╕ рдоें рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрддे рд╕рдордп рдпрд╣ ...

Sabla / Kishori Balika Yojana – рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХी рдУрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрджрдо

Sabla / Kishori Balika Yojana рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा / рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा: рдмेрдЯिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдХी рд░ाрд╣  рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рджेрд╢ рдоें рдЬрд╣ां рдмेрдЯिрдпाँ рдПрдХ рддрд░рдл рджेрд╡ी рдХा рд░ूрдк рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рднी рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдХрдИ рдмрджрд▓ाрд╡ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ़्рдпाрджा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди, рдкोрд╖рдг, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдЬ़рд░ूрд░рдд рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕рдмрд▓ рдпोрдЬрдиा (рдЬिрд╕े рдХिрд╢ोрд░ी рдмाрд▓िрдХा рдпोрдЬрдиा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी — рддाрдХि рджेрд╢ рдХी рдмेрдЯिрдпाँ рди рд╕िрд░्рдл рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ें, рдмрд▓्рдХि рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднी рдмрдиें। рдХिрд╢ोрд░ी – рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдоोрдб़ рдЬрдм рдХोрдИ рдмрдЪ्рдЪी 11-18 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдмрд╕े рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡рд╣ рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмрдЪ्рдЪी рд░рд╣рддी рд╣ै, рди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡рдпрд╕्рдХ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди, рдЖрдд्рдо-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднी рдХрдаिрди рд╣ै — рдпрд╣ाँ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХिрд╢ोрд░िрдпाँ рдпा рддो рд╕्рдХूрд▓ рдЫोрдб़ рдЪुрдХी рд╣ोрддी рд╣ैं, рдпा рдШрд░ेрд▓ू рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпो...

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं: рдЖрд╕ाрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़

рдЕрдм рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиा рд╣ुрдЖ рдЖрд╕ाрди!  рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं? рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдХैрд╕े рдмрдирд╡ाрдПं – рддो рдпрд╣ рдЧाрдЗрдб рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд╣ै।  рднाрдЧ 1: рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Birth Certificate)  рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░? рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдПрдбрдоिрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП  рдХрдм рдмрдирд╡ाрдПं? рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे 21 рджिрди рдХे рднीрддрд░ рдЖрд╡ेрджрди рдХрд░рдиा рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рджेрд░ рд╕े рдЖрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЕрдлिрдбेрд╡िрдЯ рдФрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдЕрдк्рд░ूрд╡рд▓ рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬ़рд░ूрд░ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़: рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдиाрдо (рдЕрдЧрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ो) рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди (Aadhaar, рд╡ोрдЯрд░ ID) рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рдоिрд▓ा рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (рдпрджि рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ) рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ (Electricity Bill, Ration Card рдЖрджि) ...